21 lipca Joe Biden zrezygnował z kandydowania w listopadowych wyborach prezydenckich. Decyzję podjął po nieudanym występie w debacie prezydenckiej, w wyniku nacisków mediów, darczyńców i polityków Partii Demokratycznej. Demokratom udało się bez napięć wyłonić nową kandydatkę. Zamiar ubiegania się o nominację natychmiast ogłosiła Harris, a jej potencjalni kontrkandydaci szybko udzielili jej poparcia, ograniczając możliwości wewnątrzpartyjnej rywalizacji. W ciągu dwóch dni od rezygnacji Bidena Harris uzyskała poparcie wystarczającej liczby delegatów na partyjną konwencję, aby uzyskać nominację. Pozwoliło jej to skupić się na rywalizacji z Trumpem i przeprowadzić zmiany w kampanii prezydenckiej Demokratów.

Mobilizacja wyborców

Kandydatura Harris przyczyniła się do wzrostu optymizmu elektoratu Partii Demokratycznej odnośnie do szans w wyborach i zmobilizowała go do zaangażowania w kampanię. Prawie 8 na 10 wyborców Partii Demokratycznej popierało spodziewaną nominację Harris na kandydatkę w wyborach prezydenckich. Stanowi to kontrast między jej kandydaturą a Bidena, którą po debacie popierało 4 na 10 Demokratów. Tylko przez półtora tygodnia lipca od momentu startu kampanii z Harris na czele jej sztab i komitet Demokratów zebrały łącznie 310 mln dol. – w tym 81 mln dol. w ciągu pierwszej doby, ustanawiając rekord amerykańskich kampanii wyborczych. Aż 66% wpłat miało pochodzić od osób po raz pierwszy udzielających wsparcia finansowego w tym cyklu wyborczym. Entuzjazm przejawiał się też w zgłoszeniach wolontariuszy – w ciągu dwóch tygodni w całym kraju wolę takiego zaangażowania wyraziło aż 370 tys. nowych osób, w tym po kilkanaście tysięcy w kluczowych stanach – Arizonie, Georgii i Karolinie Płn.

Sondaże przeprowadzone w stanach wahających się sugerują jednocześnie, że Harris ma większe szanse w rywalizacji z Trumpem niż Biden. W badaniu dla Bloomberga uzyskała przewagę 2% w Arizonie i Nevadzie (Biden tracił w nich 2% do Trumpa), wzmocniła przewagę w Michigan z 5% do 11% i zrównała się z Trumpem w Georgii (Biden tracił 1%). W Karolinie Płn. odrobiła 1% straty do Trumpa (z 3% straty Bidena), zaś w Pensylwanii pomniejszyła ją z 7% do 4%. Utrzymała też przewagę w Wisconsin (2%), choć jej wynik okazał się o 1% słabszy niż Bidena. W praktyce dopiero kolejne badania opinii publicznej, przeprowadzone na dalszym etapie kampanii, pokażą, czy dobre notowania w pierwszych sondażach nie były głównie wynikiem efektu „świeżości” i optymizmu po wymianie kandydata, i czy utrzymują się większe szanse Harris niż Bidena na zwycięstwo z Trumpem.

Nowe otwarcie kampanii

Wymiana kandydata ułatwia nadanie nowej dynamiki kampanii Demokratów. Harris może skuteczniej docierać z przekazem wyborczym do kobiet i osób z mniejszości rasowych, mobilizując ich do udziału w wyborach. Ma też większe szanse niż Biden na uzyskanie poparcia młodych. Różnice między nią a Trumpem są wyraźniejsze niż w przypadku Bidena (płeć, pochodzenie z mniejszości, wiek), co może ułatwić przekonanie części wyborców niezależnych do oddania na nią głosu. Dodatkowo Harris, jako polityczka bardziej lewicowa niż Biden, może załagodzić niezadowolenie części partyjnego elektoratu – szczególnie mniejszości arabskiej, amerykańskich Żydów i młodych wyborców – obietnicą zrównoważenia podejścia USA do Izraela i wojny z Hamasem.

Zastąpienie Bidena pozwala zogniskować kampanię wokół nowych tematów. Jedną z kluczowych kwestii dla Harris będą prawa kobiet. Próby ograniczania dostępu do aborcji na poziomie stanowym (po uchyleniu wyroku gwarantującego jej legalność na szczeblu federalnym przez Sąd Najwyższy w czerwcu 2022 r.) okazały się dla Republikanów politycznym obciążeniem. Kwestia ta jest uważana za jedną z głównych przyczyn zdobycia przez nich mniejszej niż oczekiwano liczby mandatów do Izby Reprezentantów i Senatu w listopadzie 2022 r. Uczynienie praw reprodukcyjnych jednym z filarów kampanii Harris może ułatwić przekonanie do jej kandydatury większej grupy wyborców, szczególnie kobiet z mniejszości rasowych. Obecnie 63% Amerykanów popiera legalność aborcji w większości przypadków (Pew Research Center), a 12% wyborców wskazuje, że dostęp do aborcji jest dla nich najważniejszą kwestią w kontekście wyborczym (KFF). Jeszcze większe znaczenie ma ona dla kobiet czarnoskórych (28%) oraz pochodzących ze stanów, w których aborcja jest zakazana (19%). Nakładają się na to dążenia Republikanów do ograniczenia dostępności zapłodnień in vitro.

Kolejną kwestią, na którą Harris może położyć większy nacisk w kampanii, są problemy prawne Trumpa i fakt, że został skazany w procesie karnym. Jako była prokurator okręgowa San Francisco i prokurator generalna Kalifornii ma dużą wiarygodność w atakowaniu byłego prezydenta. Łatwiej będzie też stworzyć wyraźny kontrast miedzy kandydatami na korzyść Harris, co w przypadku Bidena utrudniały oskarżenia pod adresem jego syna. W czerwcu, po zapadnięciu wyroku skazującego Trumpa, 21% spośród ankietowanych wyborców niezależnych deklarowało, że stwierdzenie winy ma dla nich znaczenie i osłabia ich poparcie dla kandydata Republikanów (Politico).

Główne wyzwania

Zastąpienie Bidena w kampanii nie odsunęło politycznych problemów, z jakimi mierzą się Demokraci, przede wszystkim negatywnych ocen gospodarki i polityki migracyjnej. Szczególnie drugi obszar będzie wykorzystywany w kampanii przez Trumpa i Republikanów, bo nielegalna imigracja wzrosła za prezydentury Bidena (w latach 2021–2023 odnotowano 6 mln przypadków nielegalnego przekroczenia granicy z Meksykiem, trzykrotnie więcej niż w latach 2017–2020). Harris przewodziła negocjacjom z Meksykiem, Gwatemalą, Hondurasem i Salwadorem, które miały na celu ograniczenie migracji z tych państw do USA, jednak nie przyniosły zakładanego rezultatu. W ocenie Republikanów jest to główny przykład porażki Harris w polityce zagranicznej i migracyjnej, które mają bezpośrednie przełożenie na bezpieczeństwo wewnętrzne. Z uwagi na niskie poparcie społeczeństwa dla aktualnej polityki migracyjnej – 32% poparcia i 60% dezaprobaty (Forbes) – oraz duże znaczenie wyborcze imigracji – 31% wskazało ją jako drugą najważniejszą kwestię dla USA, tuż po inflacji i wysokich cenach (Forbes) – będzie to najważniejszy przekaz kampanii Republikanów wymierzony w Harris i Demokratów.

Wnioski i perspektywy

Kandydatura Harris zwiększyła szanse na efektywną rywalizację Demokratów w wyborach dzięki mobilizacji partyjnego elektoratu – podobnie jak stało się to w przypadku Republikanów po próbie zabójstwa Trumpa. O wyniku wyborów zdecyduje jednak atrakcyjność programów kandydatów dla wyborców niezależnych, szczególnie ze stanów wahających się. W interesie Harris nie będzie odcinanie się od dorobku prezydentury Bidena, ponieważ byłoby to niewiarygodne i mogłoby negatywnie wpłynąć na mobilizację własnego elektoratu. Zamiast tego będzie podkreślać swoją rolę we wspólnych największych osiągnięciach, takich jak ustawa infrastrukturalna, klimatyczno-inflacyjna czy o półprzewodnikach. Ponadto, obiecując bardziej progresywną politykę niż dotychczas, będzie mogła skupić się na dalszym rozszerzaniu zakresu państwowej opieki zdrowotnej, a także zapewnieniu szerszej opieki społecznej dla uboższych, w tym ulg podatkowych i zapomóg. Może również proponować programy służące refundacji lub pokryciu części wysokich kosztów najmu nieruchomości, a nawet dążyć do utworzenia federalnego programu mieszkalnego.

Wzrost znaczenia praw kobiet w kampanii oraz większe skupienie na politykach społecznych skierowanych do pracującej klasy średniej zwiększą szanse Harris i odwrócą uwagę od tematów trudnych dla Demokratów – ocen gospodarki i nielegalnej imigracji. Kluczowe dla ostatecznego sukcesu Harris będzie jednak sformułowanie wiarygodnego przekazu i propozycji politycznych w tych kwestiach. Większy kontrast między Harris a Trumpem, a także jej większa niż Bidena wiarygodność w zakresie korekty polityki, mogą przyczynić się do przyciągnięcia nowej grupy wyborców spoza elektoratu Partii Demokratycznej. Przekonanie głosujących ze stanów wahających do poparcia kandydatury Harris będzie decydujące dla jej ewentualnego zwycięstwa w listopadowych wyborach prezydenckich.