Jakie są najważniejsze postanowienia szczytu TSI w Rydze?

Szczyt w Rydze był próbą odpowiedzi na kryzys będący wynikiem rosyjskiej agresji na Ukrainę. Uczestnicy solidarnie potępili działania Rosji i zadeklarowali wsparcie dla Ukrainy, o co apelował w wirtualnym przemówieniu prezydent Wołodymyr Zełenski. Kraje TSI potwierdziły poparcie dla ukraińskich ambicji członkostwa w UE i nadały temu państwu bezprecedensowy status partnera uczestniczącego w TSI. Ma to umożliwić m.in. udział Ukrainy w projektach infrastrukturalnych, logistycznych czy energetycznych i wspomóc jej odbudowę po wojnie. Kraje TSI wsparły też zacieśnianie współpracy z Bałkanami, które kontynuują procedurę akcesyjną do UE. Poparły także wnioski o członkostwo Mołdawii i Gruzji. Ze względu na rosnące zagrożenie ze strony Rosji państwa TSI włączyły do obrad kwestie bezpieczeństwa, szczególnie w wymiarze energetyki, infrastruktury oraz cyfryzacji. Przyszłoroczny szczyt po raz drugi odbędzie się w Rumunii.

Jaki wpływ na współpracę w ramach TSI ma zmiana sytuacji bezpieczeństwa po agresji Rosji na Ukrainę?

Rosyjska agresja na Ukrainę nie tylko skłania TSI do zacieśniania wzajemnej współpracy, lecz także determinuje zwiększanie wysiłków w regionie na rzecz bezpieczeństwa, przede wszystkim energetycznego. Chodzi głównie o infrastrukturę przesyłową i rozwój sektora LNG. Dlatego szczególnego znaczenia nabrały ukończone w ostatnim czasie projekty, takie jak gazociąg GIPL łączący Polskę i Litwę, czy terminal na chorwackiej wyspie Krk. Obecna sytuacja wymusza na państwach regionu szybszą transformację energetyczną i jeszcze większe wykorzystanie źródeł odnawialnych (ekologiczny wodór, farmy wiatrowe, fotowoltaika). Ważne jest więc zadeklarowane w Rydze przez komisarz ds. energii Kadri Simson unijne wsparcie dla państw członkowskich realizujących strategiczne projekty.

Co wyróżnia łotewskie podejście do Trójmorza?

Łotwa była drugim po Estonii państwem bałtyckim, które organizowało szczyt TSI. Po raz pierwszy od pandemii odbył się on głównie w trybie stacjonarnym, lecz z możliwością uczestnictwa on-line. Prezydent Łotwy Egils Levits wskazał przede wszystkim na konieczność zwiększenia efektywności TSI, m.in. wzmocnienia zainteresowania sektora prywatnego inwestycjami w regionie. Ograniczone możliwości kapitałowe Łotwy wymagają podnoszenia jej atrakcyjności biznesowej, by przyciągnąć zagraniczne firmy. Dlatego Łotwa wspiera rozwój działalności izb handlowych, których spotkanie odbyło się w ramach Forum Biznesu. Przy okazji szczytu TSI powstała też Polsko-Łotewska Izba Handlowa, która ma m.in. sprzyjać inwestycjom w energetykę na Morzu Bałtyckim.

W jakim zakresie TSI może liczyć na większe zaangażowanie partnerów zewnętrznych?

W Rydze wybrzmiała deklaracja, by rozwijać współpracę z partnerami TSI. Dotyczy to szczególnie Stanów Zjednoczonych, które mają w TSI status obserwatora. W celu potwierdzenia swojego zaangażowania w tę inicjatywę USA zapowiedziały realizację deklaracji z 2020 r. o udziale w Funduszu Trójmorza. W tym roku amerykańska instytucja rozwoju DFC potwierdziła wkład o wartości do 280 mln euro, dzięki czemu kapitał Funduszu wyniósłby ponad 1,2 mld euro. Coraz ważniejsza będzie rola Niemiec, dla których znaczenie regionu TSI rośnie ze względu na bezpieczeństwo dostaw alternatywnych wobec rosyjskich. Trójmorze staje się też coraz bardziej otwarte na nowych partnerów. Na szczycie byli przedstawiciele biznesu z Wielkiej Brytanii, Japonii oraz Szwecji – państw mogących wspierać inwestycje w innowacje i rozwój nowych technologii czy energetykę jądrową. Te branże były silnie reprezentowane na Forum Biznesu.