Rosyjska pełnoskalowa agresja na Ukrainę z 2022 r. wpłynęła na dynamikę regionalnej współpracy politycznej państw Europy Środkowej, ponieważ unaoczniła niespójności między nimi w zasadniczych kwestiach wschodnich i bezpieczeństwa. Na rozbieżności złożyło się bezsporne uwydatnienie przez wojnę prorosyjskiej i nieprzychylnej Ukrainie polityki Węgier, znacząco kontrastującej z podejściem partnerów regionalnych. Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska i Słowacja znalazły się bowiem od początku wojny w światowej awangardzie wsparcia Ukrainy i izolowania Rosji, a także inicjowały politykę Unii Europejskiej w obu tych dziedzinach.

Efektem tych różnic były zmiany w politycznej współpracy regionalnej w Europie Środkowej. Najistotniejszą z nich jest znaczące ograniczenie kooperacji w Grupie Wyszehradzkiej. Równocześnie wzrosło znaczenie Bukareszteńskiej Dziewiątki i formatu 3+1 (państwa bałtyckie i Polska), gdyż platformy te odpowiadają na potrzebę wzmocnienia koordynacji polityk bezpieczeństwa państw regionu.

Raport PISM jest odpowiedzią na próby redefinicji regionalnej współpracy politycznej w wielu państwach środkowoeuropejskich. Sygnalizując perspektywy tej współpracy, raport stanowi także przyczynek do debaty w zakresie kierunków jej przyszłego rozwoju.