Dlaczego doszło do kolejnych przedterminowych wyborów?

25 maja br. prezydent Ekaterini Sakielaropulu rozwiązała parlament i ogłosiła kolejne wybory. Były one celem Mitsotakisa, ponieważ miały się odbyć już po wejściu w życie nowej ordynacji uchwalonej w 2020 r. Wprowadziła ona do systemu wprost proporcjonalnego premię od 20 do 50 dodatkowych mandatów dla partii, które przekroczą próg 25%, na co obecnie nie ma szansy żadne ugrupowanie poza Nową Demokracją. W greckiej tradycji politycznej koalicje są rzadkością. Dlatego, choć po majowych wyborach temu ugrupowaniu brakowało pięciu posłów do większości, Mitsotakis nie podjął się tworzenia rządu. Odmówili także liderzy drugiej co do wielkości partii, populistycznej i antyglobalistycznej Koalicji Radykalnej Lewicy – Progresywnego Aliansu (Syrizy), oraz trzeciej – centrolewicowego i proeuropejskiego Panhelleńskiego Ruchu Socjalistycznego – Ruchu na rzecz Zmian (PASOK-KINAL), którym zgodnie z konstytucją prezydent kolejno oferowała tekę premiera.

Jak zmieni się Parlament Grecji w nowej kadencji?

Nowa ordynacja zmieniła układ sił w 300-osobowym Parlamencie Grecji, w którym znajdzie się osiem partii. Nowa Demokracja, choć znów zdobyła 41% głosów, otrzymała aż 158 miejsc, 12 więcej niż w maju. Syriza pozostanie główną opozycją, mając 48 mandatów, czyli 23 mniej, choć uzyskała 18% głosów (spadek o 2 pkt. proc.). PASOK—KINAL otrzymał 32 miejsca – 9 mniej, mimo że zdobył 11,8% poparcia, czyli 0,4 pkt. proc. więcej. Odwołująca się do marksizmu Komunistyczna Partia Grecji będzie miała 20 posłów – 6 mniej, choć uzyskała 7,7% głosów, czyli 0,5 pkt. proc. więcej. Spartanie – nowa partia powiązana ze zdelegalizowanym faszystowskim Złotym Świtem – zdobyli 4,6% poparcia i 12 mandatów, natomiast skrajnie nacjonalistyczne, antyeuropejskie i prorosyjskie Greckie Rozwiązanie, choć zachowało 4,4% poparcia, to otrzymało 12 mandatów – 4 mniej. Chociaż w maju nieznacznie nie pokonały 3-procentowego progu wyborczego, tym razem do parlamentu weszły antyemigrancki i konserwatywno-prawosławny Demokratyczny Ruch Patriotyczny – Nike z 3,7% głosów i 10 miejscami oraz antyeuropejski i progresywistyczny Kurs Wolności – odpowiednio 3,2% i 8.

Jakie będą priorytety polityki wewnętrznej nowego rządu Mitsotakisa?

Mitsotakis zapowiada dalsze reformy gospodarcze. Mają one m.in. pozwolić Grecji odzyskać ocenę inwestycyjną w ratingach, utraconą w wyniku kryzysu zadłużenia z 2009 r. Jego poprzedni gabinet miał istotne sukcesy makroekonomiczne – m.in. w 2022 r. PKB wzrosło o 5,9%. Wyzwaniem dla nowego rządu będzie przełożenie ich na odczuwalną poprawę sytuacji ludności, bo choć np. bezrobocie w ub.r. spadło poniżej 11%, PKB według parytetu siły nabywczej dopiero w 2021 r. przekroczyło wartość sprzed kryzysu. Mitsotakis postuluje także dalsze zaostrzenie polityki wobec migrantów, aby zniechęcić ich do ubiegania się o status uchodźcy w Grecji. Jeszcze w poprzedniej kadencji tolerował wypychanie łodzi z migrantami poza greckie wody terytorialne oraz nakazał powrót azylantów – w tym zintegrowanych i pracujących – do ośrodków dla uchodźców do czasu rozpatrzenia ich wniosków.

Jaka będzie polityka zagraniczna i obronna nowego rządu?

Kolejny rząd Mitsotakisa za priorytet nadal będzie uważać zabezpieczenie Grecji przed rewizjonizmem Turcji. By nie cofać się przed konfrontacją z tym państwem o wyspy egejskie i szelf śródziemnomorski, utrzyma wysokie nakłady na siły zbrojne – w 2022 r. było to 8 mld dolarów, czyli 3,54% PKB (najwięcej w NATO). Będzie wspierać grecką Republikę Cypryjską oraz rozwijać sojusz z USA i nieprzychylną Turcji Francją. Grecja będzie dążyć do harmonizacji z instytucjami UE i jej największymi państwami, licząc na ich wsparcie przy odbudowie zaufania inwestorów. Będzie jednak naciskać na większą solidarność partnerów w kwestii migrantów, którzy docierają na jej terytorium. Dalsze rządy Nowej Demokracji będą sprzyjać polskim celom stabilizacji ekonomicznej i politycznej południowo-wschodniej flanki NATO. Mitsotakis zapewne nadal będzie wspierać Ukrainę dostawami wojskowymi, choć będzie unikać rozgłosu wobec prorosyjskich nastrojów części społeczeństwa. Sprzeciw Grecji wobec 11. pakietu sankcji UE przeciw Rosji z maja br. był koniunkturalny. Jego celem nie było bowiem wsparcie agresora, ale uzyskanie wyłączeń dla greckich firm przy okazji negocjacji cofnięcia pierwotnego weta Węgier.