21 czerwca 2012 Polski Instytut Spraw Międzynarodowych we współpracy z Norweskim Instytutem Spraw Międzynarodowych (NUPI) zorganizował seminarium pt. Zmiany na europejskich rynkach gazu i strategie największych eksporterów. W roli panelistów wystąpili: dr Jakub Godzimirski (NUPI), Lidia Puka (PISM) oraz Andrzej Szczęśniak. Spotkanie moderował dr. Jarosław Ćwiek-Karpowicz (PISM).

Celem konferencji było zarysowanie strategii największych eksporterów gazu do Unii Europejskiej, tj. Rosji i Norwegii, oraz największych unijnych odbiorców. Paneliści zgodzili się co do rosnącego uzależnienia Unii od importu gazu, które spowodowane jest nie tyle wzrostem popytu w państwach członkowskich, co spadającym wydobyciem gazu na Morzu Północnym. Zwrócili uwagę na silne uzależnienie ceny europejskiego gazu do ceny ropy naftowej oraz możliwości renegocjacji kontraktów z największymi dostawcami. Podkreślono przy tym elastyczną politykę firm norweskich, zgodnie z którą coraz większa część umów długoterminowych ustalana jest w oparciu o bieżącą cenę gazu na rynkach transakcji krótkoterminowych.

Wobec polityki rosyjskiej, zmierzającej do znacznego zwiększenia mocy przesyłowych względem możliwości produkcyjnych i eksportowych sektora gazowego, użyto ciekawego określenia „swing supplier”. Zgodnie z nim Rosja, podobnie jak Arabia Saudyjska w sektorze naftowym, dzięki nowym gazociągom i rozbudowywanym powierzchniom magazynowym  mogłaby silniej oddziaływać w przyszłości na cenę gazu w Europie. W przypadku norweskiej strategii energetycznej zwrócono uwagę na trzy podstawowe uwarunkowania: (1) niepewność co do wielkości złóż krajowych i sposobu ich eksportu, (2) zmienny kierunek rozwoju rynków i przyszłość powiązania ceny ropy i gazu oraz (3) problem wyboru strategicznych partnerów.

W czasie dyskusji poruszono kwestię ceny rosyjskiego gazu sprzedawanego Polsce i innym krajom europejskim, perspektywy rozwoju technologii LNG w Europie, oraz dalszy kształt polityki klimatycznej Unii. Znacząca frekwencja i obecność mediów świadczyły o potrzebie prezentacji szerszego spojrzenia na trendy i perspektywy kształtowania się europejskich rynków gazu. PISM planuje zgłębiać problematykę m.in. poprzez organizowanie kolejnych spotkań eksperckich i publikowanie opracowań analitycznych, jak również zacieśnianie współpracy z NUPI.

Oprac.: Lidia Puka