The Weimar Triangle and The Future Security Order in Europe
22.02.2024

Niniejszy raport powstał w oparciu o warsztaty zorganizowane przez Fundację Hannsa Seidla (HSF) i Polski Instytut Spraw Międzynarodowych (PISM), w których uczestniczyli eksperci z państw Trójkąta Weimarskiego. Zebrali się oni w Warszawie w listopadzie 2023 r. i zostali skonfrontowani z dwoma scenariuszami. Pierwszy zakładał zmianę reżimu w Rosji i rosyjską ofertę deeskalacji napięć w stosunkach z Zachodem, drugi - ukraiński postulat weimarskich gwarancji bezpieczeństwa. Seminarium wykazało, że możliwe jest wypracowanie wspólnego stanowiska, przy jednoczesnym poszanowaniu interesów każdego z państw Trójkąta. Na podstawie przebiegu warsztatów, w raporcie zawarto wnioski i rekomendacje dotyczące polityki wobec Ukrainy i Rosji.

Biorąc pod uwagę przebieg rosyjskiej inwazji na Ukrainę i obawy co do roli Stanów Zjednoczonych w bezpieczeństwie europejskim w nadchodzących miesiącach i latach, konsensus i współpraca między państwami europejskimi, zwłaszcza Francją, Niemcami i Polską, są jednymi z warunków znaczącego wzmocnienia bezpieczeństwa europejskiego. Z tego powodu Trójkąt Weimarski może odegrać bardziej aktywną rolę, działając na zasadach równości jego uczestników i wspólnego wypracowywania agendy.

W kwestii Ukrainy i jej przyszłej roli w bezpieczeństwie europejskim, istnieje silny i trwały konsensus na poziomie eksperckim co do szczególnej odpowiedzialności państw weimarskich za zwiększenie wsparcia wojskowego dla Ukrainy. Samodzielne gwarancje bezpieczeństwa (rozumiane jako zobowiązania podobne do Artykułu 5 NATO) dla Ukrainy ze strony państw Trójkąta Weimarskiego nie byłyby jednak wiarygodne a ich udzielenie jest mało realistyczne. Państwa weimarskie mogą jednakże podjąć kroki w celu zwiększenia i lepszej koordynacji pomocy dla Ukrainy poprzez:

  •  zwiększenie poziomu wsparcia wojskowego dla Ukrainy, w tym poprzez rozbudowę krajowych zdolności produkcji w przemyśle obronnym oraz wspólne działanie na rzecz rozwijania i szybkiego wdrażania inicjatyw UE w tym zakresie;
  •  sformułowanie wspólnego podejścia państw Trójkąta Weimarskiego co do realistycznych scenariuszy rozwoju sytuacji na froncie w ciągu najbliższych 12 miesięcy, opartego na wymianie informacji i ocen dotyczących sytuacji wojennej, potrzeb wojskowych Ukrainy i potencjału Rosji;
  •  ogłoszenie wspólnego pakietu pomocy weimarskiej dla Ukrainy, który mógłby obejmować rozszerzenie szkolenia dla ukraińskich żołnierzy (również w Ukrainie), „kumulację” istniejących narodowych planów dostaw broni, sprzętu i amunicji oraz potencjalnie wspólną produkcję i dostawy broni na późniejszym etapie;
  •  ustanowienie wielostronnego mechanizmu konsultacji z Ukrainą, otwartego dla innych państw europejskich, w celu przygotowania się na sytuacje nadzwyczajne i scenariusze takie jak niepowodzenia wojskowe Ukrainy lub ograniczenie wsparcia USA;
  •  koordynacja komunikacji strategicznej wobec własnych społeczeństw, sojuszników, partnerów i państw trzecich w kwestii znaczenia rosyjskiej inwazji na Ukrainę oraz prawdziwych celów strategicznych Rosji;
  •  analiza  krótko- i długoterminowych implikacji procesu akcesyjnego Ukrainy i jej członkostwa w UE dla Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, w tym w odniesieniu do współpracy technologicznej i przemysłowej;
  •  współpraca na rzecz zbliżenia Ukrainy do członkostwa w NATO na kolejnym szczycie Sojuszu w Waszyngtonie w lipcu 2024 roku.

Jeśli chodzi o podejście państw Trójkąta Weimarskiego do Rosji, podczas seminarium zidentyfikowano szereg podobieństw w analizie sytuacji, które mogłyby posłużyć za podstawę wspólnego podejścia do Rosji. W związku z tym, Trójkąt Weimarski mógłby rozważyć następujące działania:

  •  wzmocnienie potencjału odstraszania i obrony NATO przed Rosją poprzez pełne wdrożenie decyzji podjętych na szczytach NATO w Madrycie w 2022 roku i w Wilnie w 2023 roku. Państwa Trójkąta Weimarskiego mogłyby rozważyć dodatkowe rozmieszczenie jednostek wojskowych wzdłuż wschodniej flanki, wspierając jednocześnie istniejące mechanizmy redukcji ryzyka NATO-Rosja;
  •  uzgodnienie i przedstawienie weimarskiej propozycji zasad przewodnich dla przygotowania długoterminowej strategii Zachodu wobec Rosji, opartej na zrozumieniu poważnego i długoterminowego charakteru rosyjskiego zagrożenia dla pokoju i bezpieczeństwa w Europie;
  •  wypracowanie wspólnego weimarskiego podejścia do reagowania na potencjalne rosyjskie inicjatywy dyplomatyczne i tzw. „pokojowe”.