W jakiej sytuacji odbyły się wybory i jaki był ich wynik?

Wybory do IR poprzedziła rezygnacja premiera i lidera LDP Sugi Yoshihide. LDP wygrała, zdobywając 261 mandatów w 465-osobowej izbie (poprzednio miała 276). Szefowie LDP i partii Komeito (32 mandaty) zadeklarowali chęć kontynuowania koalicji i zachowanie składu gabinetu. Drugim największym ugrupowaniem w IR będzie Konstytucyjna Partia Demokratyczna z 96 mandatami. Partia Innowacji uzyskała 41 miejsc, a Komuniści i Ludowi Demokraci – 10 i 11.

Suga, który we wrześniu 2020 r. zastąpił Abe Shinzo, od początku zmagał się z trudną sytuacją wewnętrzną. Mimo protestów społecznych, wywołanych obawami przed nasileniem się pandemii COVID-19, doprowadził do rozegrania w Tokio igrzysk olimpijskich. Rząd oskarżono jednak o nieskuteczność w walce z pandemią oraz spowolnieniem gospodarczym – w tym spadkiem dochodów gospodarstw domowych i wzrostem bezrobocia. Chcąc ratować wizerunek LDP przed wyborami, Suga ustąpił z urzędu, a 4 października br. nowym liderem został Kishida.

Kim jest nowy premier Japonii?

Kishida, jak wielu poprzednich premierów Japonii, pochodzi z rodziny o tradycjach politycznych: jego ojciec był członkiem LDP, należał do frakcji Kochikai promującej pokojową politykę zagraniczną i wartości liberalne. Kishida również do niej należy i stara się prezentować jako osoba szukająca porozumienia w polityce wewnętrznej i zagranicznej. W IR zasiada od 1993 r. Dzięki dużej aktywności (mimo marginalizacji Kochikai) w 2012 r. Abe powołał go na urząd ministra spraw zagranicznych, który sprawował do 2017 r. Brał udział w polityce wzmacniania zdolności obronnych Japońskich Sił Samoobrony (JSDF) oraz w procesie pogłębiania relacji bezpieczeństwa z USA. Kierował również działaniami, które miały doprowadzić do podpisania z Rosją traktatu pokojowego po II wojnie światowej i uregulowania kwestii Wysp Kurylskich (jap. Terytoria Północne).

Jakie będą cele polityki wewnętrznej premiera Kishidy Fumio?

W kampanii wyborczej Kishida zapowiadał „sprawiedliwą redystrybucję bogactwa” – zerwanie z neoliberalnymi założeniami polityki gospodarczej abenomics, która pozwalała wielkim firmom na zwiększanie zysków, podczas gdy mediana płac w Japonii pozostaje od blisko 30 lat na tym samym poziomie. Premier sugerował konieczność zaostrzenia polityki fiskalnej, ale do tej pory nie przedstawił konkretnych planów podwyższania podatków należnych od korporacji. Problemem będzie wzrost wydatków budżetowych, m.in. na pakiety stymulujące gospodarkę, przy jednoczesnym spadku wpływów.

Priorytetem rządu będzie walka z pandemią COVID-19 i jej skutkami. O ile program szczepień osiągnął sukces mimo początkowego sceptycyzmu Japończyków (73% w pełni zaszczepionych), a liczba zachorowań spada, Japonia pozostaje zamknięta na ruch turystyczny, a przestoje w łańcuchach dostaw pogłębiają kłopoty firm eksportujących gotowe wyroby.

Jakie będą najistotniejsze wyzwania polityki zagranicznej nowego rządu?

Kishida będzie chciał kontynuować rozpoczęte jeszcze przed wyborami zwiększanie budżetu JSDF – co współgra z postulatami USA wobec sojuszników w regionie oraz stanowi realizację obietnicy złożonej partyjnym konserwatystom, którzy pomogli Kishidzie objąć władzę w LDP. Mimo że Kishida deklaruje bardziej pacyfistyczne poglądy niż Abe i Suga, jego rząd będzie musiał sformułować program uwzględniający pogłębiającą się rywalizację chińsko-amerykańską. Kishida będzie chciał zachować poprawne relacje gospodarcze z ChRL, wzmacniając jednocześnie współpracę polityczną i wojskową z USA. Nowy premier podkreślił fundamentalne znaczenie USA dla interesów bezpieczeństwa Japonii.

Kishida postrzega grupę QUAD jako sposób na urzeczywistnienie wolnego i otwartego Indo-Pacyfiku. Rządowi będzie również zależeć na pogłębieniu zaangażowania partnerów spoza regionu. W interesie Japonii będzie maksymalne wykorzystanie umowy o wolnym handlu z UE oraz zawartej w 2020 r. umowy z Wielką Brytanią. Kishida liczy, że pogłębienie relacji gospodarczych z tymi partnerami wpłynie na zwiększone zainteresowanie polityką bezpieczeństwa w regionie.