Specyfika i osiągnięcia

V4+Korea Płd. jest jednym z formatów V4+, który umożliwia regularne kontakty z europejskimi i pozaeuropejskimi partnerami Grupy Wyszehradzkiej. Impulsem do jego stworzenia w 2014 r. był napływ inwestycji z Korei Płd. do państw V4. Dlatego współpraca w jego ramach obejmuje głównie kwestie gospodarcze, a w mniejszym stopniu – badawczo-naukowe czy kulturalne. W ostatnich latach porusza się na tym forum również temat cyberbezpieczeństwa. Równocześnie przez lata ograniczone było polityczne zaangażowanie stron w tę współpracę. Świadczyła o tym mała intensywność kontaktów V4 i Korei Płd. na wysokim szczeblu – dotychczas odbyło się jedno spotkanie szefów rządów (w 2015 r.), a ostatnie rozmowy ministrów spraw zagranicznych miały miejsce w czerwcu 2019 r.

Dla Korei Płd. dialog z V4 jest formą minilateralizmu pozwalającego na dywersyfikację kontaktów zagranicznych i uzupełnienie rozwiązań multilateralnych. Służy też podkreśleniu jej roli jako mocarstwa średniej wielkości (middle power), aktywnego nie tylko w relacjach z wielkimi potęgami, lecz także z partnerami o mniejszym potencjale. Współpraca z V4 jest dla Korei Płd. narzędziem jednoczesnego rozwijania stosunków z czterema państwami Europy Środkowej, pozwalającym konkurować w regionie z innymi aktorami azjatyckimi, głównie Japonią i Chinami.

Główne osiągnięcia formatu V4+Korea Płd. dotyczą współpracy gospodarczej. Państwa wyszehradzkie łącznie są dla Korei Płd. największym rynkiem eksportowym w UE – w 2020 r. 28% jej sprzedaży zagranicznej do UE trafiło do V4 (13,5 mld dol.). Największe znaczenie ma Polska, która jest drugim największym w Unii (po Niemczech) rynkiem zbytu dla południowokoreańskich towarów (5,6 mld dol.). Eksport z państw V4 do Korei Płd. jest jednak niewielki: w 2020 r. wart był zaledwie 3,3 mld dol. Przekłada się to na pogłębienie deficytu po stronie państw regionu. Korea Płd. jest też największym azjatyckim inwestorem w państwach V4 z wyjątkiem Czech, gdzie dominują japońskie inwestycje. W 2020 r. skumulowana wartość inwestycji z tego kraju w V4 wyniosła nieco ponad 10 mld dol. (w Polsce 4,6 mld, na Węgrzech 2,1 mld, w Czechach 2 mld i w Słowacji 1,5 mld).

Nowe uwarunkowania współpracy

Pandemia COVID-19 przyśpieszyła zmiany w funkcjonowaniu globalnych łańcuchów dostaw. Dla południowokoreańskich inwestorów znaczenie zyskało lokalizowanie zakładów produkcyjnych bliżej rynków zbytu, m.in. w UE, na czym korzystają państwa V4. Udzieliły one ponadto zezwoleń na wjazd mimo pandemii dla przedstawicieli biznesu z Korei Płd., umożliwiając rozwój inwestycji z tego kraju.

W warunkach pandemicznych państwa i przedsiębiorstwa zwróciły jeszcze większą uwagę na kwestie klimatyczne i poszukiwanie modelu gospodarczego uwzględniającego w szerokim zakresie ochronę środowiska. Znalazło to wyraz w Koreańskim Nowym Ładzie – strategii rozwoju gospodarczego po pandemii. Kładzie on nacisk na transformację cyfrową i energetyczną, służącą m.in. zmniejszeniu emisyjności gospodarki o 40% do 2030 r. Podobne założenia przyświecają Europejskiemu Zielonemu Ładowi, który zakłada neutralność klimatyczną UE do 2050 r.

Trendy w stosunkach V4 i Korei Płd.

Powyższe uwarunkowania przełożyły się na chęć rozszerzenia aktywności gospodarczej Korei Płd. w Europie Środkowej. Wyrazem tego jest powołanie w październiku 2020 r. z inicjatywy południowokoreańskiej forum gospodarczego Korea Płd.–V4+ (państwa V4 i sąsiednie). Korea Płd. zgłosiła gotowość do inwestowania w regionie w obszarach „zielonej mobilności”, tj. elektromobilności (np. produkcji baterii litowo-jonowych i komponentów do nich stosowanych w autach elektrycznych) oraz zielonych technologii (m.in. fotowoltaika, ekologiczna gospodarka komunalna, energetyka wodorowa). Strona południowokoreańska oczekuje, że przy realizacji takich przedsięwzięć będzie możliwe wykorzystanie funduszy unijnych.

W warunkach pandemii najdynamiczniej rozwinęła się współpraca inwestycyjna Korei Płd. z Węgrami, gdzie realizowane są kolejne projekty z branży elektromobilności przy wsparciu finansowym rządu węgierskiego. SK Innovation odpowiada za największą w historii Węgier inwestycję o wartości 2,3 mld dol., budując kolejną fabrykę baterii. Produkujący je zakład rozwija też Samsung SDI. Ponadto w Polsce LG Energy Solution rozbudowuje fabrykę baterii pod Wrocławiem, której moce produkcyjne będą do końca 2022 r. największe na świecie, osiągając 100 GWh rocznie. Łączne nakłady inwestycyjne wyniosą 3,6 mld dol., a zakład ma zatrudniać do 10 tys. osób. Z kolei SK IE Technology rozbudowuje fabryki komponentów do baterii w Dąbrowie Górniczej, inwestując ponad 1,7 mld dol. Aktywność w tym sektorze wpisuje się w wieloletnie zaangażowanie Korei Płd. w branży motoryzacyjnej w Europie Środkowej, np. od lat w Czechach i na Słowacji fabryki ma Hyundai i Kia. Produkcja baterii służy zaopatrzeniu firm zachodnioeuropejskich – w tym aspekcie Korea Płd. rywalizuje z Chinami, których firmy (CATL, SVolt, Gotion) otwierają kolejne zakłady w Niemczech.

Korea Płd. jest też zainteresowana rozwojem projektów strategicznych dla państw regionu. W Czechach zabiega o udział w budowie nowego bloku elektrowni atomowej w Dukovanach. Po wykluczeniu przez władze Czech firm chińskich i rosyjskich południowokoreańska KHNP rywalizuje w przetargu o wartości co najmniej 6 mld euro z francuskim EDP i amerykańskim Westinghouse. Również w Polsce KHNP zamierza złożyć ofertę budowy reaktorów jądrowych, rywalizując z tymi samymi inwestorami. Ponadto lotnisko Incheon zostało doradcą strategicznym projektu Centralnego Portu Komunikacyjnego.

Współpraca V4 i Korei Płd. w obszarach pozagospodarczych jest dużo skromniejsza. Jednym z niewielu przykładów było dofinansowanie przez Koreę Płd. Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego w celu wsparcia humanitarnego Ukrainy i Gruzji w trakcie pandemii. W wymiarze politycznym Korea Płd. – w odróżnieniu od Japonii i jej idei wolnego i otwartego Indo-Pacyfiku – nie promuje w relacjach z V4 swojej wizji stosunków międzynarodowych. Ogranicza się do pozyskiwania ogólnikowego poparcia państw wyszehradzkich dla swojego stanowiska w sprawie sytuacji na Półwyspie Koreańskim. Słabo rozwinięta jest też współpraca obronna. W ostatnich latach najbardziej obiecujący był dialog Polski z Koreą Płd. na temat współpracy przemysłów zbrojeniowych w produkcji polskiego czołgu podstawowego (program Wilk). Jednak zakup przez Polskę amerykańskich czołgów Abrams zmniejsza prawdopodobieństwo południowokoreańskiego udziału w tym projekcie.

Wnioski i perspektywy

Podstawą stosunków Korei Płd. z państwami V4 jest współpraca gospodarcza, choć o zdecydowanie asymetrycznym charakterze. Państwa V4 są odbiorcami inwestycji południowokoreańskich, które na tle innych projektów azjatyckich w regionie wyróżnia duży zakres transferu technologii i know how. Skupienie na gospodarce i brak ambicji większego zaangażowania politycznego Korei Płd. w ramach formatu V4+ powoduje, że państwa wyszehradzkie nie wypracowały wspólnego podejścia do stosunków z nią. Wynika to też z konkurencji wewnątrz V4 o pozyskiwanie inwestycji. W ostatnich latach Polsce udawało się przyciągnąć więcej atrakcyjniejszych inwestycji, przede wszystkim w sektorze elektromobilności, niż pozostałym państwom grupy (zwłaszcza Czechom i Słowacji). Pogłębia się jednak rywalizacja między Polską i Węgrami w zakresie udzielania pomocy publicznej koncernom z Korei Płd., które budują fabryki akumulatorów do aut elektrycznych.

W najbliższych latach prawdopodobnie utrzyma się wzrostowy trend inwestycji Korei Płd. w regionie. Południowokoreańskie firmy będą jednak musiały brać pod uwagę m.in. planowane na 2027 r. wprowadzenie w UE limitów śladu węglowego w produkcji baterii. Aby pozostać atrakcyjnym miejscem dla inwestycji w tym sektorze, Polska powinna rozwijać recykling baterii minimalizujący ilość zanieczyszczeń.

Korea Płd. będzie się starać rozszerzyć zaangażowanie w V4 na strategiczne projekty, w tym obejmujące energetykę jądrową i infrastrukturę lotniczą. Niewielkie możliwości zacieśnienia współpracy pozagospodarczej można upatrywać w cyberbezpieczeństwie, przy wykorzystaniu istniejącego dialogu UE – Korea Płd. Najbliższą okazją do omówienia planów współpracy będzie organizowane przez węgierskie przewodnictwo w Grupie spotkanie premierów państw V4 i prezydenta Korei Płd. Moon Jae-ina w Budapeszcie, poświęcone głównie kwestiom gospodarczym.