Czym jest sesja nadzwyczajna ZO ONZ?

Zgromadzenie Ogólne ONZ odbywa doroczne sesje zwyczajne, a sesje nadzwyczajne – jeśli okoliczności tego wymagają. Zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych Rada Bezpieczeństwa (RB) może zwrócić się do ZO o przeprowadzenie sesji nadzwyczajnej w razie zagrożenia pokoju lub aktu agresji, jeśli nie podjęto decyzji na skutek braku jednomyślności stałych członków RB. Obecna – jedenasta – sesja została zwołana właśnie na wniosek RB (po przegłosowaniu Rosji w kwestii proceduralnej, w której nie ma prawa weta) 28 lutego 2022 r., po rosyjskiej agresji na Ukrainę, w ramach procedury Zjednoczeni dla Pokoju. W przyjętej 2 marca br. rezolucji zastrzeżono możliwość wznowienia sesji na żądanie państw członkowskich ONZ. Po przeprowadzeniu we wrześniu br. przez Rosję pseudoreferendów na okupowanych terytoriach RB nie była zdolna do podjęcia decyzji, ponownie na skutek rosyjskiego weta. W związku z tym na żądanie Albanii (zasiadającej obecnie w RB ONZ ) oraz Ukrainy przewodniczący ZO ONZ Csaba Kőrösi wznowił sesję nadzwyczajną.

Jaki był wynik głosowania?

10 października, po wznowieniu sesji nadzwyczajnej, rosyjska dyplomacja podjęła próbę utajnienia głosowania w ZO. W wyniku sprzeciwu Albanii ten wniosek proceduralny podlegał głosowaniu, w którym rosyjska propozycja upadła – przeciwko utajnieniu zagłosowało 107 państw, wsparło ją tylko 13. ZO uznało, że tajne głosowanie w kwestii pokoju i bezpieczeństwa ustanowiłoby „niebezpieczny precedens”. Podczas debaty, oprócz kwestii integralności terytorialnej Ukrainy, mocno wybrzmiało potępienie niedawnych rosyjskich ataków rakietowych na cele cywilne. Finalnie rezolucja ZO została przyjęta w jawnym głosowaniu 12 października. Aż 143 państwa członkowskie potępiły aneksję, tylko 5 głosowało przeciw (Białoruś, Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna, Nikaragua, Rosja i Syria), a 35 wstrzymało się od głosu (w tym Chiny i Indie). Wskazuje to na utrzymujący się sprzeciw społeczności międzynarodowej wobec rosyjskich działań. Rezolucję z 2 marca 2022 r. potępiająca zbrojną napaść FR na Ukrainę przyjęto większością 141 głosów, przy 5 przeciw oraz 35 wstrzymujących się (także Chiny i Indie). Warto przypomnieć, że rezolucję z 2014 r. w sprawie odmowy uznania aneksji Krymu poparło tylko 100 państw przy 11 przeciw i aż 82 wstrzymującymi się lub niegłosującymi.

Co zawiera przyjęta rezolucja ZO ONZ?

Przyjęta 12 października rezolucja ZO A/RES-11/5 zatytułowana „Integralność terytorialna Ukrainy: obrona zasad Karty Narodów Zjednoczonych” potwierdza suwerenność, niezależność i integralność terytorialną Ukrainy w jej uznanych przez społeczność międzynarodową granicach. Zdecydowanie potępia organizowanie przez Federację Rosyjską „nielegalnych tzw. referendów” w ukraińskich regionach. ZO ONZ podkreśla w rezolucji, że rosyjskie działania zmierzające do wcielenia do Rosji okupowanych terytoriów są nieważne w świetle prawa międzynarodowego i nie stanowią podstawy do jakiejkolwiek zmiany ich statusu. W rezolucji zawarto również wezwanie do wszystkich państw członkowskich, ONZ oraz innych organizacji międzynarodowych do nieuznawania żadnych roszczeń terytorialnych Rosji wobec okupowanych obwodów Ukrainy. W rezolucji wyrażono także mocne poparcie dla ciągłych wysiłków Sekretarza Generalnego i państw członkowskich, które mają na celu deeskalację obecnej sytuacji „w poszukiwaniu pokoju poprzez dialog, negocjacje i mediacje”. Jednocześnie ZO ONZ zażądało natychmiastowego cofnięcia bezprawnych deklaracji Rosji o aneksji oraz ponownie podkreśliło, że użycie siły zbrojnej przeciwko suwerennemu państwu stanowi pogwałcenie zasad Karty NZ i prawa międzynarodowego.

Jakie będą skutki głosowania w ONZ?

Rezolucje ZO ONZ nie są aktami prawa międzynarodowego. Nie oznacza to jednak, że ich treść nie odzwierciedla norm prawnomiędzynarodowych, które obowiązują na podstawie innych źródeł. Wynik głosowania wskazuje, że zdecydowana większość społeczności międzynarodowej uważa Rosję za agresora i państwo odpowiedzialne za rażące pogwałcenie prawa międzynarodowego i zasad Karty Narodów Zjednoczonych. Jest to także bardzo wyraźny sygnał świadczący o potwierdzeniu przez państwa fundamentalnej zasady poszanowania integralności terytorialnej. Ponowne wstrzymanie się od głosu przez Chiny i Indie może wskazywać, że przedkładają one swoje interesy gospodarcze i polityczne ponad wolę obrony ładu międzynarodowego opartego na prawie. Zwłaszcza w przypadku Indii powinno to stanowić znak ostrzegawczy w relacjach z USA i UE. Wynik głosowania dowodzi przewagi postrzegania Ukrainy jako państwa walczącego z nielegalną agresją i w ten sposób wzmacnia jej pozycję w apelach o zwiększenie pomocy wojskowej, zwłaszcza w zakresie obrony przeciwlotniczej. Chroniczna niemożność pojęcia decyzji przez RB ONZ może prowadzić do wzrostu znaczenia ZO jako organu, którego głos znaczy coraz więcej w kwestiach światowego pokoju i bezpieczeństwa.