Choć Wielka Brytania i Francja tradycyjnie reprezentowały odmienne podejście do integracji europejskiej i w pewnym zakresie do gospodarki (liberalizm vs. interwencjonizm), ich współpraca była ważnym czynnikiem równowagi i koordynacji interesów w ramach Unii Europejskiej i NATO. Łączyły je – mimo licznych różnic – siła i powiązania gospodarek, status mocarstw nuklearnych, wyjątkowa na tle Europy zdolność do projekcji siły poza tym regionem, a także globalne interesy wynikające z posiadania terytoriów zamorskich i powiązań postkolonialnych.

Największe znaczenie dla relacji brytyjsko-francuskich w ostatniej dekadzie miały kwestie związane ze stosunkami Wielkiej Brytanii i UE. W 2013 r. premier David Cameron zobowiązał się do renegocjacji warunków członkostwa w Unii. Aby zwiększyć swoje szanse wyborcze oraz wzmocnić pozycję negocjacyjną wobec UE, zapowiedział, że w przypadku wygrania wyborów parlamentarnych w 2015 r. rozpisze referendum w sprawie przyszłych relacji z UE[1]. Chociaż uzyskał pewne ustępstwa od Unii, po wyborczym zwycięstwie nie zdołał przekonać Brytyjczyków do pozostania we Wspólnocie. W referendum, które odbyło się w czerwcu 2016 r., niemal 52% głosujących opowiedziało się za jej opuszczeniem. W efekcie konieczne było wypracowanie zupełnie nowych zasad współpracy z UE. Złożony proces negocjacyjny, który rozpoczął się w 2017 r., składał się z kilku etapów i doprowadził do podpisania dwóch porozumień. Pierwszym była zawarta w 2019 r. Umowa o wystąpieniu, która określała warunki i umożliwiła formalne wyjście Wielkiej Brytanii z UE 31 stycznia 2020 r. Został do niej dołączony Protokół Irlandzki (PI), który miał zapobiec ustanowieniu tzw. twardej granicy lądowej między Irlandią Północną a Republiką Irlandii. Drugim dokumentem była zawarta w grudniu 2020 r. Umowa o handlu i współpracy (TCA), która określiła zasady funkcjonowania unijno-brytyjskiej strefy wolnego handlu.

Radykalna zmiana relacji Wielkiej Brytanii z UE ujawniła znaczne różnice interesów między tym państwem a Francją. Źródłem problemów było m.in. podobieństwo struktur obu gospodarek, które prowokowało rywalizację m.in. w obszarach usług finansowych, przemysłu lotniczego i zbrojeniowego czy rybołówstwa. Poważne napięcia wywołała kwestia dostępu francuskich rybaków do brytyjskich wód po wygaśnięciu w 2021 r. kwot połowowych przypisanych im w ramach Wspólnej Polityki Rybołówstwa. Ostre spory dotyczyły także kontroli migracji z terytorium Francji do Wielkiej Brytanii[2].

Do lipca 2022 r. czynnikiem utrudniającym poprawę stosunków brytyjsko-francuskich był konflikt między prezydentem Emmanuelem Macronem a premierem Borisem Johnsonem. Choć był on osadzony w odmiennych wizjach współpracy europejskiej i transatlantyckiej, miał też ważny wymiar osobisty. Obaj przywódcy podejmowali działania, które mogły być upokarzające dla partnera[3]. Objęcie stanowiska brytyjskiego premiera przez Liz Truss nie gwarantowało jednak poprawy relacji[4]. Dopiero kryzys międzynarodowy i gospodarczy spowodowany rosyjską inwazją na Ukrainę, a także odnowienie mandatu przez Macrona w maju–czerwcu 2022 r. i zmiany na stanowisku premiera Wielkiej Brytanii kilka miesięcy później, stworzyły przesłanki do uspokojenia dwustronnych relacji[5]. Władze Francji z nadzieją powitały brytyjskie uczestnictwo w pierwszym szczycie Europejskiej Wspólnoty Politycznej (EWP), który został zorganizowany w październiku 2022 r. w Pradze. Rządy Truss i Rishiego Sunaka sygnalizowały zaś chęć wykorzystania nowego formatu do współpracy w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, które były pominięte w TCA.

Brytyjskie interesy

Główne cele Wielkiej Brytanii związane z nową formą relacji z UE dotyczyły zmniejszenia liczby imigrantów, modelu funkcjonowania brytyjsko-unijnej granicy na wyspie Irlandii oraz wpływu europejskich trybunałów na brytyjskie prawodawstwo. Po podjęciu decyzji o wyjściu z UE jednym z głównych celów Wielkiej Brytanii stało się wynegocjowanie porozumienia, które miało zapewnić dostęp do wolnego rynku bez konieczności respektowania wielu norm i zasad ustanowionych przez UE. Z brytyjskiej perspektywy UE w czasie negocjacji przyjęła stanowisko bezkompromisowe, za co obwiniano w szczególności Francję. Wpływ na to miało m.in. eksponowanie roli francuskich polityków w kształtowaniu stanowiska UE, zarówno reprezentujących instytucje narodowe, jak i unijne[6]. Napięcia polityczne związane z negocjacjami powodowały, że Francja coraz częściej była przedstawiana w Wielkiej Brytanii nie jako strategiczny sojusznik, lecz jako rywal.

Wielka Brytania zgadzała się, że jej wystąpienie z UE nie powinno doprowadzić do odtworzenia klasycznej granicy lądowej między Irlandią Północną (będącą częścią Zjednoczonego Królestwa) a Republiką Irlandii (członkiem UE), czyli tzw. twardej granicy. Równolegle Brytyjczycy starali się, aby kontrole towarów między Wielką Brytanią a UE nie spowodowały powstania de facto granicy morskiej między tym państwem a Irlandią Północną. W czasie negocjacji Protokołu irlandzkiego Francja była postrzegana jako państwo, które naciskało na Komisję Europejską w sprawie jak najbardziej restrykcyjnego modelu wewnątrzbrytyjskiej granicy morskiej.

Po przejęciu przez Borisa Johnsona władzy z rąk Theresy May w lipcu 2019 r. brytyjski rząd podjął próbę renegocjacji Protokołu. Chociaż działania Johnsona doprowadziły do zwiększenia napięć z Francją, stały awaryjny mechanizm zarządzania granicą lądową na wyspie (backstop) został zastąpiony tymczasowym, który strony muszą przedłużyć lub zastąpić nowym do 2024 r.[7] Postawa Johnsona miała ponadto fundamentalny wpływ na model relacji brytyjsko-unijnych zapisany w TCA z grudnia 2020 r. Premier odszedł bowiem od preferowanych przez May bliskich relacji gospodarczych z Unią (m.in. uczestnictwa we wspólnym rynku dla towarów i unii celnej z UE)[8] na rzecz modelu premiującego brytyjską suwerenność decyzyjną (i w konsekwencji m.in. wykluczającego rozbudowane porozumienia harmonizujące prawo brytyjskie z unijnym)[9]. Strona brytyjska ponadto jednostronnie zamknęła negocjacje w sprawie współpracy z UE w sferze polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, argumentując, że proponowane przez Unię (m.in. z inicjatywy Francji) mechanizmy decyzyjne wykorzystywały instytucje unijne i podważały brytyjską suwerenność po brexicie. Faktyczną przyczyną decyzji o zawężeniu negocjacji był też problem z przekonaniem UE do zaoferowania Wielkiej Brytanii korzystniejszych warunków współpracy gospodarczej w związku z jej wkładem w bezpieczeństwo państw Unii (EU free-riding).

Ważnym źródłem napięć w relacjach brytyjsko-francuskich pozostaje od 2020 r. model wdrażania obu porozumień brexitowych. Wielka Brytania promowała taką interpretację porozumień, która w jak największym stopniu zminimalizowałaby negatywne konsekwencje wprowadzenia kontroli na morskiej granicy regulacyjnej między Wielką Brytanią a Irlandią Płn. Próbowała też uzyskać zgodę UE na zmniejszenie roli Trybunału Sprawiedliwości UE w nadzorze tego porozumienia. Strona brytyjska (zwłaszcza północnoirlandzcy unioniści), argumentowała, że granica morska w modelu proponowanym przez UE i skupionym na ochronie integralności jej jednolitego rynku jest niekompatybilna z innymi, równorzędnymi celami wskazanymi w tym dokumencie, zwłaszcza z zasadą poszanowania Porozumienia wielkopiątkowego, godząc w północnoirlandzki proces pokojowy[10]. Kompromisowe rozwiązanie sporu brytyjsko-unijnego wymagałoby otrzymania przez KE nowego mandatu negocjacyjnego od państw członkowskich, czemu sprzeciwia się m.in. Francja. W celu zwiększenia presji na Francję i UE rząd i parlament Wielkiej Brytanii od czerwca ub.r. prowadzą prace nad ustawą umożliwiającą jednostronne uchylanie postanowień Protokołu irlandzkiego zgodnie z brytyjskimi postulatami[11]. Zastosowanie tej ustawy byłoby jednak sprzeczne z prawem międzynarodowym. Brak porozumienia destabilizuje politycznie Irlandię Płn. (wpływa m.in. na nieukonstytuowanie tamtejszego Zgromadzenia po wyborach w maju 2022 r. i na konieczność rozpisania nowych), może skutkować wybuchami przemocy (jak wiosną 2020 r.), a w przypadku wejścia w życie ustawy najprawdopodobniej doprowadzi do unijno-brytyjskiego konfliktu handlowego[12].

W odniesieniu do TCA źródłem problemów stawały się z kolei – kojarzone w Wielkiej Brytanii z wpływami francuskimi symbolizowanymi przez komisarza Thierry’ego Bretona – próby KE wykluczenia brytyjskich podmiotów z udziału w unijnych programach objętych tą umową, np. z programu Horyzont[13]. Wyzwaniem dla relacji brytyjsko-unijnych i dwustronnych jest też prowadzony do końca 2023 r. przegląd prawa odziedziczonego przez Zjednoczone Królestwo po członkostwie w Unii i uchwalenie ustawy dokonującej jego wybiórczej inkorporacji do brytyjskiego systemu prawnego[14]. Wyzwaniem dla francuskich eksporterów żywności jest natomiast narastająca konkurencja na brytyjskim rynku wynikająca z umów o wolnym handlu, które Zjednoczone Królestwo zawierało po brexicie z państwami trzecimi [15].

Po wyjściu z UE Wielka Brytania zaczęła też w większym stopniu rywalizować z Francją o przywództwo w polityce bezpieczeństwa. Próbuje np. zwiększyć wpływ na globalne bezpieczeństwo, np. poszerzyć grupę G7 o ważne w regionie Indo-Pacyfiku państwa demokratyczne, z którymi tradycyjnie utrzymuje bliskie relacje[16]. Zdecydowała się także na utworzenie we wrześniu 2020 r. sojuszu AUKUS z USA i Australią, który ma m.in. umożliwić wyposażenie australijskiej marynarki w okręty podwodne o napędzie nuklearnym brytyjskiego projektu, kosztem kontraktu zawartego przez Australię z Francją[17]. Wielka Brytania zademonstrowała przywództwo także w obliczu agresywnej polityki Rosji, zawierając porozumienia obronne ze Szwecją i Finlandią przed ogłoszeniem ich decyzji o przystąpieniu do NATO[18]. Istotne było też brytyjskie przywództwo w ramach koalicji wspierającej Ukrainę, kontrastujące z ograniczoną pomocą Francji, która chciała jednocześnie utrzymać dialog strategiczny z Rosją[19].

Ponieważ kampania reklamująca wyjście z UE opierała się częściowo na hasłach antyimigracyjnych, punktem zapalnym w relacjach dwustronnych stały się także przeprawy imigrantów o nieuregulowanym statusie przez kanał La Manche. Waga tego problemu wynika z demonstrowania w ten sposób porażki torysów w zakresie „odzyskania kontroli nad granicą” po wystąpieniu z UE i z niechęci Brytyjczyków do masowej – nawet legalnej – imigracji. Skuteczna walka z nielegalną imigracją – szczególnie bez uchylania w prawie brytyjskim Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (EKPC) – wymaga jednak współpracy z Francją i szerzej – z UE. Wobec braku efektywnego porozumienia z państwami UE, do Wielkiej Brytanii w 2022 r. nielegalnie przybyło przez kanał 44 tys. osób[20]. Koszt ich utrzymania jest szacowany przez rząd na 7 mln funtów dziennie[21]. Rozmowy Macrona z Truss i Sunakiem umożliwiły zawarcie 14 listopada 2022 r. nowego dwustronnego porozumienia o wspólnej kontroli La Manche[22]. Jeśli jednak szybko nie przyniesie ono wymiernych efektów, w Wielkiej Brytanii wzrośnie presja na wydalanie imigrantów, którzy przyjadą nielegalnie (poparcie dla tego rozwiązania sięga ok 60% dla ogółu Brytyjczyków i nawet 88% dla wyborców torysów[23]). W razie potrzeby możliwe będzie też ustawowe ograniczenie mocy wiążącej EKPC na terenie Zjednoczonego Królestwa, ponieważ deportacja migrantów do Rwandy jest od czerwca blokowana przez Europejski Trybunał Praw Człowieka[24].

Kolejnym wyzwaniem będzie osiągniecie przełomu we współpracy energetycznej. Obecnie Francja i Wielka Brytania są na tym polu współzależne, ponieważ wzajemnie kompensują wahania w produkcji elektryczności przez brytyjskie elektrownie wiatrowe i francuskie siłownie jądrowe. Ich docelową współpracę utrudniają – poza napięciami politycznymi – opóźnienia i wzrost kosztów francuskich inwestycji jądrowych w Sizewell i Hinkley Point. Rząd Sunaka podtrzymał też większość założeń programu Truss, które miały zwiększyć niezależność energetyczną Wielkiej Brytanii, m.in. dzięki budowie sieci małych reaktorów modułowych technologii brytyjskiej, oraz dzięki decyzji rządu Johnsona z 2020 r. o zablokowaniu budowy nowych mostów energetycznych z Francją[25].

Francuskie interesy

Opuszczenie UE przez Wielką Brytanię – powiązane z retoryką „uwolnienia” od unijnego balastu prawnego i ekonomicznego – było dla władz Francji sygnałem, że Brytyjczycy chcą odtąd samodzielnie kształtować swoją strategię gospodarczą w roli konkurenta Unii[26]. Ze względu na szeroką skalę kooperacji – chociażby w przemyśle zbrojeniowym, lotniczym, kosmicznym, morskim i energetyce – Francja odczuła tę zmianę boleśnie[27]. „Twardy” brexit uderzał w ambicje Macrona dotyczące konsolidacji przemysłu europejskiego[28], który mógłby wówczas podjąć równoprawną rywalizację z gigantami azjatyckimi i amerykańskimi[29]. Choć najgłośniejszym sporem obu państw po brexicie był konflikt wokół łowisk, za równie istotne z politycznego punktu widzenia należy uznać francuskie próby dyskredytacji szczepionki przeciwko COVID-19 brytyjskiej firmy AstraZeneca[30] czy pozbawienie Francji kontraktu na budowę okrętów podwodnych dla Australii[31]. W trakcie negocjacji brexitowych Francja nalegała na przyjęcie restrykcyjnych zasad dostępu brytyjskich przedsiębiorstw do europejskiego rynku, w tym na uwarunkowanie jednostronnymi decyzjami UE (zamiast dwustronnych warunków traktatowych) dopuszczenia brytyjskich firm sektora finansowego do działania w UE.

Oprócz współdziałania z KE Macron dążył do zacieśnienia relacji z Irlandią[32], państwem tak jak Francja zainteresowanym restrykcyjnym podejściem UE do egzekwowania brexitowych zobowiązań Wielkiej Brytanii. Francja starała się przedstawiać brak szczelności unijno-brytyjskiej lądowej granicy regulacyjnej i celnej jako zasadnicze zagrożenie dla rynku wewnętrznego, systematycznie domagając się od KE obrony restrykcyjnej interpretacji przepisów Protokołu. Władze Francji i Irlandii podkreślały też, że według północnoirlandzkich republikanów działania Wielkiej Brytanii zagrażają procesowi pokojowemu w Irlandii Płn. Z jednej strony Francja sprzeciwiała się renegocjacji TCA i PI, podkreślając, że Wielka Brytania powinna wywiązywać się z podjętych zobowiązań, z drugiej jej władze wskazywały na ryzyko jednostronnych działań Zjednoczonego Królestwa, na które UE powinna odpowiedzieć sankcjami[33]. Sytuacja związana z wojną i kryzysem energetycznym skłoniła jednak Francję do złagodzenia tak konfrontacyjnego stanowiska. Niewykorzystanie przez rządy Truss i Sunaka traktatowych uprawnień do jednostronnego zawieszenia PI (art. 16)[34] zostało przez władze Francji przyjęte z nadzieją, że Wielka Brytania będzie zainteresowana utrzymaniem status quo, nawet jeśli jest dalekim od ideału kompromisem.

Bieżące różnice interesów kontrastują z zakorzenioną we Francji świadomością wspólnych z Wielką Brytanią priorytetów strategicznych[35]. Oba państwa mają podobne interesy polityczne (mimo gospodarczej rywalizacji) w Indo-Pacyfiku, są jedynymi europejskimi mocarstwami nuklearnymi NATO, a ich floty wspólnie strzegą swobody żeglugi na kluczowych akwenach. Brexit nie przerwał też powiązań przemysłów zbrojeniowych obu państw.

Odejście Johnsona i słaba pozycja Truss w polityce wewnętrznej stały się dla władz Francji okazją do podjęcia próby ocieplenia relacji. Manewr ten przyniósł oczekiwane rezultaty, czego dowodem był udział ówczesnej brytyjskiej premier w szczycie zainicjowanej przez Francję Europejskiej Wspólnoty Politycznej[36].

W ostatnich miesiącach czynnikiem skłaniającym Francję do łagodzenia retoryki i podkreślania roli strategicznej współpracy z Wielką Brytanią (np. w energetyce[37]) są gospodarcze konsekwencje rosyjskiej inwazji na Ukrainę. O ile jeszcze kilka miesięcy temu władze Francji straszyły Brytyjczyków odcięciem dostaw energii z kontynentu, o tyle obecnie jednym z elementów uspokajania dwustronnych relacji jest kontynuacja współpracy przy budowie elektrowni atomowej w Sizewell. We Francji obawiano się, że opóźnienia realizacji reaktora EPR w Hinkley Point mogą doprowadzić do zerwania przez Wielką Brytanię już istniejących umów i do odmowy zawierania kolejnych. Choć powodujące opóźnienia problemy techniczne EPR nadal nie zostały rozwiązane, francuski rząd z ulgą przyjął brytyjską decyzję o unikaniu konfrontacyjnej postawy w tej kwestii. Wymiar strategiczny tej współpracy jest wzmocniony, ponieważ brytyjsko-francuskie porozumienie wokół Sizewell umożliwi usunięcie z inwestycji chińskiego koncernu CGN[38].

Do załagodzenia relacji z Wielką Brytanią Macron był mobilizowany również przez fakt przejęcia władzy we Włoszech przez prawicową koalicję i ujawnienia się sporów w relacjach z Niemcami. Do bezpośredniego spotkania Macrona z Sunakiem doszło na początku listopada 2022 r., niedługo po wyborze nowego brytyjskiego premiera. Otworzyło ono drogę do szybszego zawarcia (14 listopada) francusko-brytyjskiego porozumienia o walce z nielegalną migracją. Przyczyną złagodzenia tonu w tej kwestii po stronie francuskiej był rozwijający się w tym samym czasie konflikt z Włochami o przyjęcie statku z migrantami Ocean Viking[39]. Francuskim władzom zależało, by Wielka Brytania przestała zarzucać im zaniedbania w ochronie granicy, które one same stawiają Włochom.

Francja jest też przywiązana do koncepcji ładu międzynarodowego opartego na równoważących się wpływach najsilniejszych państw. Istotne dla Francji jest, by Wielka Brytania definiowała się jako państwo europejskie, czemu przeciwstawia się przyjęta po brexicie wizja strategiczna Global Britain[40]. Ponownie zbliżać Wielką Brytanię do UE ma Europejska Wspólnota Polityczna zainicjowana przez francuską prezydencję w Radzie UE. Uzgadnianie wspólnych interesów i zbliżanie stanowisk UE i państw europejskich pozostających poza Unią – zwłaszcza w kwestiach bezpieczeństwa, migracyjnych i energetycznych – było bowiem jedną z głównych przyczyn, dla których francuska prezydencja w Radzie UE zaproponowała ten format.

Macron i Sunak uzgodnili również, że 10 marca br. zorganizowany zostanie w Paryżu pierwszy od pięciu lat dwustronny szczyt. Dla Francji odświeżenie partnerstwa z Wielką Brytanią w sferze obronnej byłoby sygnałem w stronę Niemiec, które – zdaniem strony francuskiej – opóźniają realizację wspólnych projektów zbrojeniowych. Władze Francji oceniają jednak, że dopóki u władzy w Wielkiej Brytanii pozostają torysi, zakres wspólnych tematów pozostaje zawężony. Wzrost poparcia dla labourzystów i możliwość wygrania przez nich wyborów parlamentarnych dają Macronowi nadzieję na powrót do intensywniejszych relacji Wielkiej Brytanii z UE i Francją, a w dalszej perspektywie także na reintegrację z UE.

Perspektywy i rekomendacje

Francuski Instytut Statystyczny INSEE oszacował, że brexit negatywnie wpłynął na obroty handlowe obu państw – w latach 2018–2021 wartość francuskiego eksportu do Wielkiej Brytanii spadła o 14,1% (wobec średniej 10,7% dla państw UE), zaś brytyjskiego do Francji – o 13,5% (średnio w UE o ok. 26%)[41]. Wstępne dane z roku 2022 wskazują jednak na poprawę sytuacji – wartość brytyjskiego eksportu do Francji wzrosła o 17,5% w stosunku do 2021 r. (41,75 mld euro), podczas gdy francuskiego do Wielkiej Brytanii – o 23,6% (47,81 mld euro). W 2022 r. Francja powinna odnotować dodatni bilans handlowy z Wielką Brytanią (6,06 mld euro, podczas gdy w 2019 r. było to 12,5 mld euro)[42]. Ratyfikacja TCA w kwietniu 2021 r. miała stworzyć nowe ramy realizacji brytyjsko-francuskich interesów w sferze gospodarczej i politycznej. Umowa ta jednak nie spełniła w całości pokładanych w niej nadziei, przede wszystkim z powodu braku uzgodnień w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.

Przeważająca we Francji jeszcze we wrześniu ub.r. pesymistyczna ocena perspektyw relacji z Wielką Brytanią uległa zmianie dzięki uczestnictwu Zjednoczonego Królestwa w szczycie Europejskiej Wspólnoty Politycznej. Kryzys energetyczny i rosyjska agresja podniosły znaczenie Wielkiej Brytanii jako strategicznego sojusznika. Władze Francji oczekują też, że rząd Sunaka wykaże się elastycznością w rozwiązywaniu kwestii spornych między UE a Wielką Brytanią. Optymistycznym sygnałem była ponadto umowa o współpracy granicznej z 14 listopada ub.r.

Również strona brytyjska jest zainteresowana pragmatyczną korektą polityki w sprawach uznawanych w istocie za problemy drugiej kategorii (np. kontrola przepływów migracyjnych, kontrole graniczne, dostęp podmiotów brytyjskich i europejskich do wpisanych w TCA programów współpracy). Uwzględniając jednak wciąż głęboko eurosceptyczny charakter rządu torysów, strategiczny przegląd zasad współpracy z Francją (i szerzej z UE, przez której prawne i instytucjonalne ramy musi przechodzić znaczna ich część) może nastąpić dopiero po wyborach parlamentarnych, które muszą się odbyć najpóźniej w styczniu 2025 r. Zaplanowany na 2023 r. brytyjsko-francuski szczyt umożliwia nowe dyplomatyczne otwarcie – choć raczej nie merytoryczne – o ile obie strony powstrzymają się od podkreślania wciąż licznych rozbieżności.

Trwała poprawa relacji bilateralnych wiązałaby się z koniecznością zmiany szeregu założeń polityki obu państw. Po stronie francuskiej konieczne jest w szczególności uelastycznienie podejścia do kwestii północnoirlandzkiej oraz uznanie ryzyka dla długofalowej współpracy francusko- i unijno-brytyjskiej w efekcie niekontrolowanego eskalowania sporów w okresie dwóch lat poprzedzających wybory i ewentualną zmianę rządu w Zjednoczonym Królestwie. Po stronie brytyjskiej niezbędna jest z kolei akceptacja faktycznej konieczności wypracowania nowych – i bliższych niż przewidziane w TCA – ram współpracy z UE w wybranych obszarach (np. harmonizacja standardów sanitarnych i fitosanitarnych, stanowiących podstawę nawet 80% kontroli granicznych). Wreszcie, choć bilateralne porozumienie energetyczne pomoże przetrwać zimę w obu państwach, nie podważa ono energetycznej strategii Wielkiej Brytanii, która zakłada dystansowanie się od UE.

Oczekiwanie na objęcie władzy w Wielkiej Brytanii przez obecną centrolewicową opozycję nie będzie też oznaczać zamrożenia konfliktów brytyjsko-francuskich i brytyjsko-unijnych na tle Irlandii Płn. i nielegalnej imigracji. Przeciwnie, w pierwszym przypadku czynnikiem ograniczającym swobodę działania władz brytyjskich, francuskich i unijnych jest wewnętrzna dynamika polityczna w tej prowincji i ryzyko wygaśnięcia PI w 2024 r. W drugim przypadku jest to brytyjska wewnętrzna presja polityczna na uchylenie EKPC w sytuacji nieskuteczności wzmocnionych kontroli granicznych po francuskiej stronie kanału La Manche. Zatrzymywaniu migrantów we Francji nie sprzyja ponadto negatywna ocena nielegalnych obozowisk, zgłaszana przez francuskich obywateli. Oba te konflikty mogą doprowadzić do brytyjsko-unijnej wojny handlowej, która mogłaby negatywnie uwarunkować politykę każdego brytyjskiego rządu sformułowanego po wyborach w 2024 r. lub 2025 r. Francja ma duże możliwości eskalowania sporów ze Zjednoczonym Królestwem (dwustronnie lub za pośrednictwem UE) ze względu na sąsiedztwo i – w konsekwencji – skalę przepływu osób i towarów przez jej terytorium, a także silne partnerstwo z Irlandią. Zaognieniu tych sporów może zapobiec aktywna postawa innych państw UE, które opowiadają się za wzmocnieniem unijno-brytyjskich relacji. 

Z punktu widzenia interesów Polski kluczowy jest sposób przełożenia skutków brytyjsko-francuskich sporów na sprawność działania całej Unii i bezpieczeństwo wschodniej flanki NATO. W latach 2024–2025 Unia Europejska stanie nie tylko wobec wyzwania związanego z przedłużeniem obowiązywania Protokołu irlandzkiego na kolejne cztery–osiem lat, ale też – w ramach przeglądów obu umów brexitowych – przed szansą na ponowną ocenę i ewentualną zmianę zasad współpracy z Wielką Brytanią. W interesie Polski leży promowanie uzupełnienia TAC o politykę zagraniczną i bezpieczeństwa. Wymaga to wspierania rozwiązania kryzysu północnoirlandzkiego w sposób akceptowalny nie tylko dla republikanów, ale też dla unionistów. Podstawą instytucjonalną tych debat może być Europejska Wspólnota Polityczna jako platforma skupiająca na równych prawach wszystkie zainteresowane strony (Wielką Brytanię, Irlandię i UE). Z punktu widzenia Polski kluczowe jest, że Wielka Brytania w przeciwieństwie do Francji popiera również jednoznaczne pokonanie Rosji na Ukrainie i uznaje fundamentalną rolę amerykańskich gwarancji bezpieczeństwa w Europie. Zjednoczone Królestwo jest jedynym dużym państwem zachodniej Europy, którego wizja bezpieczeństwa jest generalnie zbieżna z polską. W konsekwencji w rozmowach bilateralnych z Francją warto podkreślać – podzielany także zasadniczo przez Macrona – pogląd o niezbędnej roli Wielkiej Brytanii w zapewnianiu równowagi politycznej w Europie i w relacjach transatlantyckich.