Komentarz PISM: Polska niestałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ
02.06.2017
Polska 2 czerwca 2017 r. została po raz szósty wybrana przez Zgromadzenie Ogólne ONZ na niestałego członka Rady Bezpieczeństwa. Dwuletnia kadencja rozpocznie się 1 stycznia 2018 r. i będzie dopiero drugą (po przypadającej na lata 1996–1997) sprawowaną po demokratycznych przemianach ustrojowych.

Jak będzie wyglądało przygotowanie do objęcia funkcji?

Pomyślny wynik kończy trwającą od 2009 r. kampanię wyborczą i rozpoczyna okres przygotowania do wypełniania obowiązków członka RB. Do tej pory wybory przeprowadzano dopiero w październiku. Wcześniejsze głosowanie wyborcze wychodzi naprzeciw postulatom państw kandydatów. Umożliwia wybranym merytoryczne i kadrowe przygotowanie stałego przedstawicielstwa do pracy w zwiększonym wymiarze. Wynika to z tego, że RB obraduje stale, przerwy między posiedzeniami nie mogą być dłuższe niż 14 dni. Wcześniejszy wybór ułatwia także procedowanie w sprawach, które pozostają pod obradami RB dłuższy czas, także po zmianie części składu. Tym samym zmniejsza się ryzyko zakłóceń w jej sprawnym działaniu.

Jak będzie funkcjonowała Rada w nowym składzie?

Rada Bezpieczeństwa liczy 15 członków. W nowym składzie oprócz Polski znalazły się: Gwinea Równikowa (wybrana w poczet jej członków po raz pierwszy), Wybrzeże Kości Słoniowej, Kuwejt, Peru oraz Holandia (za porozumieniem zastąpi Włochy). Oprócz ustępujących Włoch w końcu 2017 r. Radę opuszczą Egipt, Senegal, Japonia, Urugwaj i Ukraina. Od stycznia 2018 r. w Radzie zasiądą: stali członkowie (USA, Wielka Brytania, Francja, ChRL, Rosja), nowo wybrani członkowie oraz kończący kadencję w przyszłym roku: Boliwia, Etiopia, Kazachstan, Holandia i Szwecja. Pracom RB przewodniczy rotacyjna miesięczna prezydencja, którą obejmuje państwo następujące w kolejności alfabetycznej języka angielskiego. Polska powinna objąć prezydencję w maju 2018 r.

Co może wybrany członek RB ONZ?

Każdy członek Rady Bezpieczeństwa ma jeden głos. Uprawnienia stałych i niestałych członków kształtują się podobnie, z wyjątkiem prawa weta pozwalającego stałym członkom zablokować samodzielnie decyzję merytoryczną całej Rady. Decyzje Rady Bezpieczeństwa w kwestiach proceduralnych zapadają większością głosów dziewięciu członków. Kwestie merytoryczne też wymagają takiej większości oraz dodatkowo jednomyślności stałych członków. Do przyjęcia rezolucji stali członkowie potrzebują przynajmniej czterech głosów członków wybieralnych. Daje to możliwość wybranym przez Zgromadzenie Ogólne ONZ państwom zaproponowania i promocji własnych pomysłów w najważniejszych sprawach dotyczących światowego pokoju i bezpieczeństwa.

Co czeka nas w kadencji 2018–2019?

Oprócz problemów trapiących społeczność międzynarodową od lat (konflikt bliskowschodni, zbrojenia nuklearne Korei Północnej) przedmiotem obrad Rady może być każda sytuacja, która stwarza zagrożenie dla międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Obecnie są to konflikty w Syrii, Libii, na Ukrainie i związane z tym problemy: uchodźcy, prawdopodobieństwo wystąpienia katastrofy humanitarnej, użycie broni masowego rażenia. Polska będzie się starać o utrzymanie zainteresowania społeczności międzynarodowej sytuacją na okupowanym Krymie i wschodniej Ukrainie. Wybór do RB Holandii może otworzyć szansę na współpracę w zakresie pociągnięcia do odpowiedzialności sprawców zestrzelenia samolotu pasażerskiego MH17 w 2015 r. Oczekuje się także, że Polska będzie tradycyjnie aktywna w kwestiach rozbrojenia i nieproliferacji.