Monografia oparta na materiałach archiwalnych. Książka w 2003 r. zdobyła nagrodę Klio II stopnia w kategorii monografii naukowych.

"Polska 1939 roku wobec paktu Ribbentrop-Mołotow. Problem zbliżenia niemiecko-sowieckiego w polityce zagranicznej II Rzeczypospolitej" to unikatowa monografia traktująca o poglądach i opiniach polskiego MSZ w 1939 r. na temat ówczesnej sytuacji politycznej, a w szczególności na temat zbliżenia niemiecko-sowieckiego.

Zdaniem autora władze II Rzeczypospolitej nie rozważały scenariusza ścisłego zbliżenia i wojskowej kooperacji Niemiec i Związku Radzieckiego w pierwszej fazie nadchodzącej wojny. Nie brano również pod uwagę równoczesnego wystąpienia totalitarnych mocarstw ościennych przeciwko Polsce. O ile dyplomatyczne zbliżenie III Rzeszy i ZSRR w realiach międzynarodowych 1939 r. było w polskim MSZ rozpatrywane jako alternatywa polityczna, o tyle pod względem wojskowym zakładano neutralność Moskwy. W konsekwencji pakt Ribbentrop-Mołotow był całkowitym zaskoczeniem zarówno dla polskiej opinii publicznej, jak i sfer rządowych. Również po podpisaniu traktatu polskie kierownictwo nie dość że nie zmieniło swego stanowiska w kwestii oceny polityki sowieckiej, to do ostatnich godzin pokoju w sierpniu 1939 r. wykluczało realność zagrożenia ze strony ZSRR. Autor dowodzi iż na ten stan rzeczy złożyło się wiele czynników. Przede wszystkim wśród sfer rządowych panowało przekonanie że Rosja sowiecka zachowa w przypadku wojny europejskiej neutralność gdyż stanowisko takie jest opłacalne dla niej samej, a jej interesy strategiczne - nie mówiąc o przeciwieństwach ideologicznych - są zbyt fundamentalne, aby je pośpiesznie uzgodnić.

Praca ta została oparta na imponującej bazie źródłowej. Na bibliografię składają się dokumenty z polskiego MSZ, Instytutu Polskiego, Muzeum Gen. Sikorskiego, materiały ze Studium Polski Podziemnej, Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie, Instytutu Józefa Piłsudskiego w Londynie, Biblioteki Ossolineum we Wrocławiu, Biblioteki PAN/PAU w Krakowie, Biblioteki Jagiellońskiej, a także bogata dokumentacja z archiwów dyplomatycznych Quai d'Orsay i wojskowych Chateau de Vincennes, londyńskiego Public Record Office, archiwów niemieckich, austriackich i polskich w Wilnie.

• Piotr Wandycz, W przeddzień wojny. Próba nowego spojrzenia, [w:] "Zeszyty Historyczne", 2002, nr 142, s. 167-180;
• "Przegląd Polityczny", nr 56/2002, s. 180
• Kwartalnik multimedialny "historycy.pl", nr 3-4 (7-8), lipiec-grudzień 2003

Spis treści: 

Uwagi wstępne (s. 7)

Rozdział I
Literatura i podstawy źródłowe (s. 29)

Rozdział II
Polska służba zagraniczna i wywiad a zagrożenie międzynarodowe w 1939 roku (s. 97)

Rozdział III
Niemcy i Związek Sowiecki w opiniach kierownictwa politycznego II Rzeczypospolitej (1934-1938) (s. 161)

Rozdział IV
Od pomonachijskiej izolacji do sojuszu z Wielką Brytanią (październik 1938-sierpień 1939) (s. 241)

Rozdział V
Interpretacje położenia międzynarodowego Rzeczypospolitej (maj-sierpień 1939) (s. 351)

Rozdział VI
Polska w planach strategicznych Związku Sowieckiego w 1939 roku (s. 443)

Zakończenie (s. 501)

Aneksy (s. 529)

Bibliografia (s. 707)

Streszczenie (s. 765)

Wykaz skrótów (s. 769)

Indeks osób (s. 771)