"Badania historyków związane z epoką wojny krymskiej, kształtowania się wtedy nowoczesnych narodów i narodowości oraz nowych struktur państwowych posiadają szczególne znaczenie w okresie jednoczenia naszego kontynentu, łączenia Zachodu ze Wschodem europejskim i przystępowania nowych państw do Unii Europejskiej."

"Zapomniana wojna krymska była wojną polską. I wiedzieli to pradziadowie sto pięćdziesiąt czy sto lat temu. Wydarzenia dwóch dwudziestowiecznych wojen światowych przesłoniły tę, którą Polacy w XIX w. nazywali wojną wschodnią. Wojna krymska była wojną polską, albowiem od Morza Bałtyckiego po stepy Ukrainy na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej czekano… Czekano, że wkroczą od południa czerwone spodnie (Francuzi) lub od północy desant z okrętów (Anglicy). Czekali ci – nie nazbyt liczni wśród elit polskich – którzy tworzyli ruch niepodległościowy, polską Irredentę. Dlaczego przeciwnicy Rosji nie wkroczyli? Dlaczego polscy niepodległościowcy byli nieliczni, dlaczego nie doszło do wybuchu powstania w momencie, zdałoby się na pierwszy rzut oka, wyjątkowo dogodnej koniunktury międzynarodowej? Staramy się w naszej książce udzielić, choć częściowej, odpowiedzi na te pytania."

Jerzy W. Borejsza (fragment z Wstępu)

Spis treści: 

Słowo wstępne. Zapomniana wojna (s. 7)

Jerzy W. Borejsza
„Zasada narodowości” od Wiosny Ludów do wojny krymskiej (s. 11)

Henryk Głębocki
Imperium Rosyjskie wobec kwestii narodowych a problem ewolucjirosyjskiej idei narodowej (w epoce wojny krymskiej) (s. 28)

Krzysztof Marchlewicz
Wielość obrazów wojny krymskiej w oczach Wielkiej Emigracji (s. 63)         

Elżbieta Orman
Następstwa wojny krymskiej. Chłopskie rozruchy wiosną 1855 r. w majątkach polskiej i rosyjskiej szlachty w guberni kijowskiej (s. 83)       

Paweł Wierzbicki
Działalność Sadyka Paszy w czasie wojny krymskiej na tle jego relacji z obozem Czartoryskich (s. 104)         

Wiesław Caban
Oficerowie rosyjscy polskiego pochodzenia wobec wojny krymskiej (s. 126)

Wiktoria Śliwowska
Uczestnicy wojny krymskiej – zesłańcy postyczniowi (s. 135)  

Jerzy Drożdż
Adampolskie ślady wojny krymskiej (s. 149)

Janusz Pezda
Źródła do dziejów wojny krymskiej w Bibliotece Książąt Czartoryskich (s. 180)

Janusz Pezda
Źródła do dziejów wojny krymskiej w zbiorach Biblioteki Polskiej i Muzeum Adama Mickiewicza w Paryżu (s. 187)

Danuta Jackiewicz
Krajobrazy po bitwie. O fotografiach wojny krymskiej (s. 191)            

Joanna Nowak
Źródła do dziejów wojny krymskiej w Bibliotece Kórnickiej (s. 214)

Grzegorz P. Bąbiak
Wojna krymska jako pierwsza nowoczesna wojna Europy w dziele Jana Gotliba Blocha "Przyszła wojna" (s. 233)        

Zapis dyskusji na konferencji „Wojna krymska – konfrontacja różnych cywilizacji” (Warszawa, 6 października 2006 r.) (s. 245)

Summary (s. 259)

Indeks (s. 271)