Dlaczego Litwa wprowadziła stan nadzwyczajny?

Działanie litewskiego rządu było wynikiem gwałtownie zwiększającej się liczby incydentów związanych z napływem licznych balonów przemytniczych nad terytorium Litwy, co m.in. zakłócało ruch na lotniskach w Wilnie i Kownie – oba musiały w ostatnich tygodniach wstrzymywać przyjmowanie samolotów, co powodowało istotne straty. Do działań przeciw Litwie strona białoruska wykorzystuje balony, które mogą przenieść ładunek o wadze do 40 kg, latające najczęściej na wysokości 3–5 km i de facto niemożliwe do wykrycia przez radary. Na Litwę, ale też do Polski, szmuglowane są głównie papierosy, a przemytnicy nie korzystają z dronów, gdyż na Białorusi posiadanie ich przez osoby prywatne jest zakazane. W tym roku strona litewska zidentyfikowała ponad 600 incydentów związanych z napływem balonów. Wprowadzenie stanu nadzwyczajnego jest kolejnym krokiem Litwy po czasowym zamknięciu przejść granicznych z Białorusią, które jednak nie przyniosło efektów. Pozwoli ono na szersze wykorzystanie dostępnych środków do neutralizacji zagrożenia związanego z balonami, a litewskie służby graniczne zyskają wsparcie sił zbrojnych. Ułatwi także zatrzymywanie osób współpracujących z białoruskimi przemytnikami.

Jakie inne działania hybrydowe prowadzi Białoruś?

Białoruś ciągle utrzymuje presję migracyjną na granicę z Polską i Litwą. Choć podobnie jak w latach poprzednich liczba prób przekroczenia granicy wbrew przepisom w okresie jesienno-zimowym spada, białoruskie służby nadal aktywnie prowadzą rozpoznanie sytuacji na granicy, m.in. wykorzystując drony. Białoruskie służby wsparły też budowę tunelu pod granicą, który miał służyć przemytnikom ludzi i towarów, a który został wykryty w październiku br. przez funkcjonariuszy polskiej Straży Granicznej. Widoczne jest także zaangażowanie białoruskiego Komitetu Bezpieczeństwa Państwa (KGB) w prowadzenie działań wymierzonych w polską infrastrukturę krytyczną oraz cyberprzestrzeń, a obywatele Białorusi byli zatrzymywani za próby dywersji i podpalenia w Polsce. KGB aktywnie wspiera też służby rosyjskie w prowadzeniu działań przeciwko państwom wschodniej flanki NATO. Białoruś angażuje się także w kampanie dyskredytujące Polskę na arenie międzynarodowej, starając się udowodnić, że polskie służby mundurowe dopuszczały się przestępstw wobec migrantów próbujących przekroczyć granicę.

Jakie może być wsparcie dla Litwy ze strony NATO i UE?

1 grudnia br. przewodnicząca KE Ursula von der Leyen zapowiedziała, że UE rozpoczęła prace nad kolejnym pakietem sankcji wymierzonych w Białoruś w związku z prowadzonymi przez nią działaniami hybrydowymi wymierzonymi w Litwę. Poparcie Litwy w jej działaniach zmierzających do zaostrzenia obostrzeń będzie ważnym sygnałem europejskiej solidarności i może pomóc w uwolnieniu przez Białoruś przetrzymywanych tam od początku listopada ok. 185 litewskich ciężarówek (od 3 listopada br. białoruskie władze wprowadziły też prawo zakazujące wjazdu polskim i litewskim ciężarówkom do końca 2027 r.). Dla Litwy ważne będzie również wsparcie wojskowe pozwalające jej m.in. na zestrzeliwanie balonów i innych statków bezzałogowych oraz neutralizację ich za pomocą środków walki radioelektronicznej. Ważne jest też, aby państwa wschodniej flanki NATO opracowały wspólne mechanizmy zwalczania bezzałogowców i balonów. Niezbędne będzie także poszerzenie istniejących mechanizmów współpracy wywiadowczej dotyczącej przepływów migracyjnych oraz praktyk w zakresie osłony obiektów wojskowych i infrastruktury krytycznej znajdujących się w zasięgu operowania białoruskich balonów i dronów. Istotna będzie także współpraca policyjna i straży granicznych mająca na celu walkę z osobami wspierającymi przemytników w Polsce i na Litwie.