nakład wyczerpany
Opracowania na temat międzynarodowego bezpieczeństwa państwa.

Pragnienie pokoju jest jednym z najbardziej podstawowych postulatów człowieka, można by rzec jego pragnieniem naturalnym. Na historię ludzkości składają się jednak niekończące się dzieje wojen, konfliktów, rywalizacji i sporów międzypaństwowych. Coraz bardziej oczywista staje się więc konstatacja, iż dążenie do uzyskania maksymalnego poziomu bezpieczeństwa międzynarodowego jest procesem ciągłym i dynamicznym, zaś aktualny stan tego bezpieczeństwa  jest w sposób subiektywny definiowany przez każde z państw z osobna. Rodzą się więc pytania o kryteria, przy pomocy których państwa określają swoje położenie międzynarodowe, formułują interesy i identyfikują zagrożenia.

Polski Instytut Spraw Międzynarodowych zwrócił się do kilkunastu osób, które z racji swojej działalności zawodowej stykały się z szeroko pojmowaną problematyką bezpieczeństwa, z propozycją przedstawienia swoich poglądów na kryteria międzynarodowego bezpieczeństwa państwa. Swoje opinie przedstawili analitycy PISM oraz innych instytucji państwowych, naukowcy, osoby posiadające doświadczenie w działalności publicznej, a także dziennikarze i publicyści. Złożyły się one na część I prezentowanej książki.

O skomentowanie nadesłanych materiałów poprosiliśmy następnie generałów Bolesława Balcerowicza i Stanisława Kozieja, łączących doświadczenia wojskowych praktyków z naukowym podejściem do problematyki bezpieczeństwa, oraz Marię Wągrowską, redaktor naczelną "Polski Zbrojnej". Na łamach tego czasopisma zagadnienia dotyczące w mniejszym lub szerszym zakresie bezpieczeństwa państwa zajmują bowiem dominujące miejsce. Zadaniem komentatorów było wyrażenie opinii o całości otrzymanych przez nas materiałów - tworzą one część II niniejszego tomu - oraz zaprezentowanie ich na konferencji zorganizowanej przez PISM w dniu 26 listopada 2002 r., na którą zaprosiliśmy wszystkich autorów nadesłanych wcześniej tekstów. Konferencja była zatem okazją do dyskusji wokół tez zawartych w opracowaniach/referatach oraz polemik z stanowiskiem komentatorów. 

O opinię na temat całości materiału, zawierającej opracowania/referaty (cz. I), komentarze (cz. II), oraz suplementy (cz. III), poprosiliśmy Jerzego Jaskiernię i Bronisława Komorowskiego, aktywnych polityków, posiadających duże doświadczenie w działalności parlamentarnej i rządowej, reprezentujących różne opcje polityczne i stykających się z zagadnieniami dotyczącymi problematyki bezpieczeństwa państwa w swojej codziennej działalności politycznej. O zajęcie stanowiska poproszony został także Ryszard Stemplowski, dyrektor PISM i pomysłodawca wydania tomu Raportów poświęconego problemowi kryteriów międzynarodowego bezpieczeństwa państwa.

Tom Raportów, który niniejszym przekazujemy do rąk czytelnikom, nie aspiruje do ostatniego słowa w kwestii systematycznego i pełnego co do zakresu ujęcia kwestii kryteriów międzynarodowego bezpieczeństwa państwa, przeciwnie, wykazuje, jak wiele jest jeszcze do zrobienia, aby było można do tego celu się przybliżyć.  Mamy jednak nadzieję, iż zarówno tezy zawarte w zebranych przez nas materiałach, a także forma, w jakiej zdecydowaliśmy się je opublikować, będš inspiracją dla dalszych poszukiwań i przyczynią się do ożywienia dyskusji wokół kryteriów bezpieczeństwa państwa. To, że zagadanie to jest ważne i wymaga pogłębionych studiów, udało się wspólnie wykazać wszystkim autorom, którzy przyczynili się do powstania tego tomu.

Spis treści: 

Sławomir Dębski, Beata Górka-Winter, Wstęp do rozważań nad kryteriami bezpieczeństwa międzynarodowego państwa (s. 7)

Część I

Jacek Czaputowicz, Kryteria bezpieczeństwa międzynarodowego państwa - aspekty teoretyczne (s. 13)

Sławomir Dębski, Ogólne i szczegółowe kryteria bezpieczeństwa państwa (s. 33)

Adriana Dudek, Teresa Łoś-Nowak, Bezpieczeństwo państwa w środowisku międzynarodowym. Przewartościowania (s. 45)

Beata Górka-Winter, Kryteria bezpieczeństwa międzynarodowego państwa (s. 59)

Artur Gradziuk, Wiesława Lach, Edyta Posel-Częścik, Katarzyna Sochacka, Co to jest bezpieczeństwo energetyczne państwa? (s. 71)

Monika Izydorczyk, Kryteria bezpieczeństwa międzynarodowego w aspekcie postzimnowojennego paradygmatu bezpieczeństwa (s. 81)

Remigiusz W. Kaszubski, Kryteria bezpieczeństwa międzynarodowego banków (s. 89)

Wojciech Łuczak, Kryteria bezpieczeństwa międzynarodowego państwa: spojrzenie niekonwencjonalne (s. 107)

Marek Menkiszak, Traktaty podstawowe pomiędzy Polską a jej wschodnimi sąsiadami a podejście minimalistyczne w analizie bezpieczeństwa międzynarodowego (s. 115)

Marcin Mróz, Kryteria bezpieczeństwa międzynarodowego państwa (s. 127)

Piotr Naimski, Kryteria bezpieczeństwa międzynarodowego państwa (s. 141)

Jan Nowak-Jeziorański, Kryteria bezpieczeństwa (s. 151)

Marek Pietraś, Bezpieczeństwo państwa w późnowestfalskim środowisku międzynarodowym (s. 161)

Edyta Posel-Częścik, Kryteria bezpieczeństwa państwa (s. 177)

Katarzyna Żukrowska, Kryteria bezpieczeństwa ekonomicznego (s. 187)

Część II

Bolesław Balcerowicz, Kryteria bezpieczeństwa międzynarodowego państwa - komentarz (s. 197)

Stanisław Koziej, Międzynarodowe bezpieczeństwo państwa - komentarz (s. 205)

Maria Wągrowska, Kryteria bezpieczeństwa międzynarodowego państwa - komentarz (s. 225)

Część III

Sławomir Dębski, Postscriptum (s. 233)

Marcin Mróz, Postscriptum (s. 237)

Część IV

Jerzy Jaskiernia, Wewnętrzny i zewnętrzny kontekst bezpieczeństwa międzynarodowego państwa - komentarz (s. 243)

Bronisław Komorowski, Kryteria bezpieczeństwa międzynarodowego państwa - komentarz (s. 253)

Ryszard Stemplowski, W poszukiwaniu kryteriów bezpieczeństwa państwa - komentarz (s. 259)

Bibliografia selektywna (s. 271)

O autorach (s. 279)

Recenzje:

Kryteria bezpieczeństwa, "Bandera", lipiec 2003 (1877) XLVII, s. 30

"Wojsko i Wychowanie", nr 2/03, s. 98