Jan Zielonka
Przekład Elżbieta Gołębiowska
Warszawa 2014
Liczba stron 115
ISBN 978-83-62453-96-2
|
|
Dla polskiego czytelnika książka ta może być zaskoczeniem, czy wręcz szokiem. Członkostwo w Unii Europejskiej było głównym celem Polski po upadku komunizmu w 1989 roku. Od czasu wejścia do Unii jej rozwój gospodarczy jest imponujący, pomimo kryzysu, który objął większą część Europy po roku 2008. Wszystkie poważne siły polityczne w Polsce widzą jej przyszłość w Unii i wiele z nich dowodzi, że wzmocnienie tejże Unii jest najlepszą drogą do realizacji polskich interesów. Opinia publiczna w Polsce jest podzielona w wielu kwestiach, ale nie w kwestii Europy. Wielu Polaków popiera UE z pobudek czysto utylitarnych, jednak teza, że Unia jest niesprawna, niesprawiedliwa i hamuje postęp społeczno-gospodarczy, brzmi pewnie dla nich jak prowokacja. Zapowiedź upadku Unii, czy nawet jej postępującej marginalizacji, nie tylko stawia pod znakiem zapytania podstawowe cele polityczne Polski, lecz także przeczy doświadczeniom milionów Polaków w ostatniej dekadzie.
Jednakże książka ta napisana jest z perspektywy Aten, Rzymu, Berlina, Brukseli czy Hagi, a nie z perspektywy Krakowa, Wrocławia czy Warszawy. Kryzys gospodarczy ostatnich lat osłabił wielu członków Unii, ale w Polsce trudno było mówić o kryzysie. Konflikty między wierzycielami i dłużnikami jej nie dotyczą. Opinia publiczna w Polsce nie utożsamia UE z bolesnymi cięciami w świadczeniach społecznych; wręcz przeciwnie, Unia daje Polsce mnóstwo pieniędzy. Od Polski – inaczej niż od Niemiec – nie oczekuje się rozwiązania wszelkich problemów Europy. Nikt też nie oczekuje od Polaków, że będą łożyli na utrzymanie krajów biednych, jak to jest w przypadku Francuzów, Niemców, Włochów czy Holendrów. Unia Europejska ma dwudziestu ośmiu członków i wielu z nich postrzega ją mniej pozytywnie niż Polska. W ostatnich wyborach do Parlamentu Europejskiego antyeuropejskie partie odniosły spektakularne zwycięstwo w tak ważnych krajach, jak Francja czy Wielka Brytania. Ci, którzy deklarują poparcie dla UE, oczekują od niej całkiem innych działań. W instytucjach europejskich panuje chaos i brak wiary w możliwość zasadniczych reform. Reszta świata nie patrzy już na Unię z podziwem i zazdrością. Tych faktów nie można ukryć za fasadą unijnej propagandy sukcesu.
Książka ta nie jest pisana z jednej narodowej perspektywy. Wychodzi ona poza spór między euroentuzjastami i eurosceptykami. Argumentuje, że Europa potrzebuje integracji, lecz nie tej, którą nam dzisiaj oferuje UE. Co gorsze, Unia nie jest w stanie sama się zreformować, co oznacza, że trzeba pomyśleć o rozwiązaniach alternatywnych. Elity polityczne niechętnie przyznają się do porażek. Europejskie elity nie są tu wyjątkiem. Jednakże Europa musi szukać nowych form współpracy, jeśli chce zapewnić sobie pokój i dobrobyt. Bruksela nie jest w stanie dać przywództwa Europie, a Berlin do roli przywódcy się nie pali. Wizja europejskiego superpaństwa jest naiwna. Europę trzeba zacząć budować od nowa, tym razem nie od góry, lecz od dołu. Książka ta odkrywa wiele niewygodnych prawd, lecz proponuje pozytywny scenariusz naprawy Europy.
Jan Zielonka
Florencja, 10 sierpnia 2014 r.
Jan Zielonka - prawnik i politolog, studiował na Uniwersytecie Wrocławskim, doktoryzował się na Warszawskim, wykładał na uczelniach w Leiden i Florencji, obecnie jest profesorem studiów europejskich Uniwersytetu Oksfordzkiego (St Antony's College). Jego szerokie zainteresowania naukowe, obejmujące studia systemów politycznych i medialnych oraz problemy integracji europejskiej, znalazły odzwierciedlenie w licznych publikacjach w języku angielskim. Po polsku ukazała się Europa jako imperium. Nowe spojrzenie na Unię Europejską (PISM, Warszawa 2007)
* * *
Bardzo ważna książka w dyskusji o przyszłości Europy. Mam nadzieję, że Jan Zielonka okaże się ostatecznie zbyt dużym pesymistą, ale niestety jego diagnoza jest brutalnie logiczna i spójna. Lektura ponura, ale obowiązkowa dla wszystkich, którzy wierzą w sens europejskiej integracji.
Bartosz Węglarczyk, „Rzeczpospolita” i TVN24 Biznes i Świat
Książka prof. Jana Zielonki zmieni polski sposób rozmowy o Unii Europejskiej. W miejsce naiwnego euroentuzjazmu Autor proponuje zdecydowane postawienie sprawy: konstrukcja europejska w dzisiejszym kształcie działa dezintegrująco, ale państwa narodowe nie są wyborem alternatywnym na przyszłość. Czy nie czas na nowe scenariusze? I na nowych politycznych aktorów integracji? Wobec obecnych zagrożeń Koniec Unii Europejskiej? to dla polskiego czytelnika najważniejsza publikacja z dziedziny stosunków międzynarodowych w tym roku.
Jarosław Kuisz, redaktor naczelny „Kultury Liberalnej”
Jan Zielonka napisał to, co politycy boją się powiedzieć na głos: że Unia w obecnym kształcie nie przetrwa. Jednocześnie nie traci wiary w Europę i proponuje zupełnie nową, zaskakującą ścieżkę integracji. Warto przeczytać.
Wawrzyniec Smoczyński, Polityka Insight
Patroni medialni:
Spis treści
Wstęp do wydania polskiego
Prolog
Podziękowania
1. Kryzys
2. Dezintegracja
3. Reintegracja
4. Wizja
5. Polifonia w praktyce
Literatura uzupełniająca
Recenzje:
- Jacek Potocki, Obywatele głosu nie mają, www.decydent.pl/archiwum/wydanie_177/koniec-unii-europejskiej_2246.html
