Jak Indie zareagowały na atak Hamasu i odwet Izraela?

Premier Indii Narendra Modi jako jeden z pierwszych przywódców już 7 października jednoznacznie i zdecydowanie potępił ataki terrorystyczne Hamasu i zapewnił o „solidarności z Izraelem w tym trudnym czasie”. MSZ Indii kilka dni później wyjaśniało, także w obliczu krytyki opozycji, że poparcie dla Izraela nie oznacza zmiany tradycyjnego podejścia do konfliktu bliskowschodniego, a Indie nadal popierają „wznowienie bezpośrednich negocjacji zmierzających do utworzenia niepodległego państwa Palestyny” egzystującego obok i w pokoju z Izraelem. Indie nie skrytykowały ataków Izraela na Strefę Gazy, ale przypominały o potrzebie poszanowania prawa humanitarnego. Premier Modi odbył rozmowy m.in. z liderami Izraela, Autonomii Palestyńskiej i Egiptu, a indyjskie władze skupiły się na dostarczeniu pomocy humanitarnej i ewakuacji własnych obywateli z Izraela. 27 października w głosowaniu w ZO ONZ za przyjęciem rezolucji wzywającej do „natychmiastowego i trwałego rozejmu humanitarnego” Indie były jednym z 44 państw, które wstrzymały się od głosu. Decyzję tłumaczyły tym, że rezolucja nie potępiła wprost ataków Hamasu.

Z czego wynika stanowisko Indii?

Indie postrzegają wydarzenia na Bliskim Wschodzie przede wszystkim przez pryzmat walki z terroryzmem. Jako państwo mocno doświadczone atakami przeprowadzonymi przez organizacje ekstremistyczne (np. w Mumbaju w 2008 r.) potępiają podobne zdarzenia w innych częściach świata i są zwolennikiem siłowych rozwiązań wobec terrorystów. Nie chcą także zamykać sobie drogi do działań odwetowych poza własnymi granicami, co wykorzystały już w 2019 r., bombardując obozy terrorystów w Balakot w Pakistanie. Brak potępienia działań Izraela w Strefie Gazy wynika też z coraz bliższych w ostatnich latach relacji z tym państwem, który stał się dla Indii ważnym dostarczycielem nowoczesnego uzbrojenia, danych wywiadowczych i partnerem we współpracy w rozwoju nowoczesnych technologii. Postawa Indii wynika też z bliskich relacji personalnych zbudowanych w ostatnich latach między premierami Indii – Narendrą Modim i Izraela – Benjaminem Netanjahu.

Jak stanowisko Indii wpłynie na ich relacje z Izraelem i państwami arabskimi?

Indie należały do najsilniejszych promotorów państwowości palestyńskiej i do 1992 r. nie utrzymywały relacji dyplomatycznych z Izraelem. W ostatnich latach umiejętnie łączyły poparcie dla Palestyńczyków z coraz bliższymi relacjami z Izraelem i państwami arabskimi. Sprzyjały postępującej normalizacji relacji Izraela z krajami regionu i stabilizacji Bliskiego Wschodu. Poparcie Indii dla Izraela w jego konflikcie z Hamasem zacieśni współpracę dwustronną, zwłaszcza w zakresie walki z terroryzmem i obronności. Będzie to jednak negatywnie odbierane w państwach arabskich, co może prowadzić do osłabienia ich relacji z Indiami. Jest jednak małe ryzyko przerodzenia się tej sytuacji w poważny kryzys, ponieważ Indie są silnie powiązane z krajami Zatoki Perskiej, w tym gospodarczo, np. poprzez handel ropą naftową czy obecność dużej diaspory indyjskiej. Obecna sytuacja odsuwa jednak w czasie realizację przedstawionego we wrześniu br. na szczycie G20 planu budowy Korytarza Ekonomicznego z Indii do Europy przez Arabię Saudyjską i Izrael, który uzależniony jest od normalizacji stosunków tych dwóch bliskowschodnich państw.

Jak stanowisko Indii wpłynie na ich pozycję w krajach tzw. Globalnego Południa?

Choć Indie starają się balansować, odnosząc się do obecnego konfliktu, ich postawa jest odbierana jako proizraelska. Ceną za takie stanowisko i brak potępienia ataków na cywilów w Strefie Gazy będzie pogorszenie pozycji i autorytetu Indii wśród państw rozwijających się. Indie były jedynym państwem spośród członków BRICS i w regionie Azji Południowej, które nie poparło rezolucji ONZ z 27 października. Przyjęcie innego stanowiska niż zdecydowana większość państw rozwijających się w tak ważnej sprawie podważa aspiracje Indii do pełnienia roli przedstawiciela poglądów i interesów tej grupy, co było m.in. głównym celem ich prezydencji w G20. Zwiększy to nieufność krajów rozwijających się wobec Indii, które będą postrzegane jako państwo, które porzuciło wartości ważne dla tzw. Globalnego Południa w zamian za zbliżenie do USA i ich sojuszników. Na takiej sytuacji skorzystają inne potęgi, szczególnie Chiny, które konkurują z Indiami o rolę lidera państw rozwijających się i stanęły po stronie Palestyńczyków.

Co postawa Indii oznacza dla ich stosunków z Zachodem?

Postawa Indii w tym konflikcie – inaczej niż w przypadku wojny na Ukrainie – jest podobna do podejścia USA i większości państw UE. Indie były jednym z najgłośniejszych krytyków polityki Zachodu na Bliskim Wschodzie. Przykładowo w 2018 r. były jednym ze 120 państw, które poparły rezolucję ZO ONZ krytykującą stosowanie siły przez Izrael, wbrew stanowisku USA i ich sojuszników. Poparcie tym razem stanowiska Izraela i nacisk na dostarczanie pomocy humanitarnej do Strefy Gazy otwiera pole bliższej współpracy Indii z USA i UE w regionie. Zbieżność postawy Indii i Zachodu uniemożliwia wypracowanie wspólnego krytycznego stanowiska państw BRICS i tym samym osłabia międzynarodową krytykę polityki USA. Koszt wizerunkowy i polityczny trwania operacji Izraela w Strefie Gazy, ponoszony zarówno przez Zachód, jak i Indie, sprawia jednak, że w ich wspólnym interesie jest szybkie zakończenie konfliktu. UE może podjąć współpracę z Indiami w celu zwiększenia dostaw pomocy humanitarnej do Strefy Gazy i ochrony ludności cywilnej.