Roman Kuźniar
Warszawa 2016
ISBN 978-83-64895-83-8
ISBN 978-83-64895-84-5

Autor książki podjął próbę odpowiedzi na wiele ważnych pytań. Jaką rolę odegrała Europa w dziejach i jak ta rola zmieniała się w ciągu burzliwego wieku dwudziestego? Czy stary kontynent powoli traci swoją zdolność (współ)kształtowania świata? Czy przestaje być jego „lepszą częścią” (jakkolwiek niepoprawnie politycznie to brzmi)? Czy po wiekach dominacji odejdzie w cień innych wschodzących potęg? Czy obecnie możemy mówić o zmierzchu Europy? W jaki sposób Europejczycy mogą ocalić swoją tożsamość kulturową? Czy Unia Europejska przetrwa? A może już jej nie ma, choć nie jesteśmy jeszcze tego świadomi – podobnie jak dzieje się w przypadku odległych gwiazd, których paliwo już się wyczerpało, ale ich światło wciąż jeszcze do nas dociera?

SPIS TREŚCI

Wstęp (7)

CZĘŚĆ PIERWSZA
EUROPY MARSZ PRZEZ HISTORIĘ: OD KAROLA WIELKIEGO DO ZIMNEJ WOJNY

Rozdział I. Europa staje się porządkiem międzynarodowym (15)

1. Starożytne korzenie europejskiego porządku międzynarodowego – Grecja (15)

2.Przedeuropejskie doświadczenie imperium – Rzym (23)

Powstanie Europy i europejskiego porządku międzynarodowego (29)

Rozdział II. Europa podbija świat (42)

1. Europejskie odkrywanie świata (42)

2. Europa ucieka reszcie świata (49)

3. Europa narzuca światu swoje panowanie (56)

Rozdział III. Europa tworzy normatywny wymiar porządku międzynarodowego (62)

1. Inspiracje (63)

2. Liga Narodów jako normatywny wymiar porządku międzynarodowego (67)

3. Upadek systemu Ligi (73)

Rozdział IV. Nieobecność Europy w porządku zimnowojennym (78)

1. Nowe cuius regio, eius religio (400 lat później) (79)

2. Instytucjonalizacja i konsekwencje podziału Europy (83)

3. Narodziny „Małej Europy” w cieniu protektora zza Atlantyku (89)

4. Próby dialogu ponad żelazną kurtyną i jej nagły upadek (96)

CZĘŚĆ DRUGA
PRÓBA POWROTU

Rozdział V. Europejski przełom (101)

1. Koniec podziału Europy – upadek bloku komunistycznego (101)

2. Zręby nowego porządku międzynarodowego (108)

3. Nowe fundamenty polityczno-instytucjonalne Europy (111)

4. Rozszerzenie, czyli zjednoczenie (116)

Rozdział VI. UE wobec bezpośredniego otoczenia: wpływ przez osmozę (121)

1. UE i region Morza Śródziemnego (121)

2. Turcja – sprawa geopolityki, tożsamości i granic Europy (128)

3. Postjugosłowiańskie laboratorium: od konfliktu przez sąsiedztwo do członkostwa (131)

4. UE wobec Europy Wschodniej (136)

Rozdział VII. Unia na scenie globalnej (145)

1. Unia wobec „reszty świata” (145)

2. UE na scenie globalnej – aspekt normatywny (158)

Rozdział VIII. UE jako aktor globalny? Podejście spalone (173)

1. Młodszy brat nie rezygnuje z opieki nad starszą siostrą (174)

2. Spory o bezpieczeństwo (177)

3. Europejskie siły na zamiary (181)

4. Konstytucyjne fiasko Europy (186)

CZĘŚĆ TRZECIA
ZMIERZCH MIĘDZYNARODOWEJ ROLI EUROPY

Rozdział IX. Kryzys 2008 r. i początek pozachodniego porządku międzynarodowego (193)

1. Kryzys Zachodu, kryzys Europy (194)

2. Powrót reszty świata (202)

3. Zapowiedzi nowego porządku (206)

Rozdział X. Kryzys jako kres (213)

1. Walka z kryzysem finansowo-gospodarczym (czyli UE zajęta sobą) (213)

2. Kryzys polityczno-instytucjonalny (217)

Rozdział XI. Kryzys międzynarodowej roli UE (226)

1. Polityka zagraniczna słabnie, bezpieczeństwa i obrony zanika (226)

2. Kierunek śródziemnomorski – dobre złego początki (234)

3. Nierozstrzygnięty pojedynek z Rosją (242)

Rozdział XII. Warunki przetrwania Unii jako mocarstwa (248)

1. Nie ma podmiotowości bez tożsamości (251)

2. Atrofia unijnej woli mocy (258)

Zakończenie (267)