Jaki jest stan relacji białorusko-amerykańskich?

Stosunki białorusko-amerykańskie uległy wyraźnej poprawie w ciągu ostatnich kilku lat. Już w 2015 r. USA zawiesiły sankcje wprowadzone po wyborach prezydenckich w 2006 r., uznanych przez nie i Unię Europejską za niedemokratyczne. Sankcje objęły m.in. Alaksandra Łukaszenkę i jego najbliższych współpracowników oraz część białoruskich przedsiębiorstw, głównie z branży paliwowej i chemicznej. W efekcie sankcji oba państwa odwołały swoich ambasadorów. Zmiana polityki USA wobec Białorusi jest związana głównie z jej zaangażowaniem w rozwiązanie sytuacji na Ukrainie po rosyjskiej agresji. Władze Białorusi doceniły natomiast rolę USA jako partnera mogącego wspierać białoruską niezależność. Oba państwa współpracują głównie w sferze bezpieczeństwa, m.in. w walce z terroryzmem i nielegalnym handlem bronią.

Jaki był przebieg wizyty?

Przedmiotem rozmów Boltona z białoruskim prezydentem i ministrem spraw zagranicznych były kwestie dwustronne, w tym przywrócenie stosunków dyplomatycznych do poziomu ambasadorów. Poruszono też sprawy związane z sytuacją bezpieczeństwa na Bliskim Wschodzie i w Europie, w tym możliwości uregulowania sytuacji na Ukrainie, oraz konsekwencje zakończenia obowiązywania traktatu INF. W czasie spotkania z Łukaszenką, które zamiast planowanych 45 minut trwało 2,5 godziny, Bolton podkreślił, że USA nadal oczekują od Białorusi demokratycznych reform i przestrzegania praw człowieka. Łukaszenka natomiast poruszył kwestię konieczności unikania przez największe państwa konfliktów handlowych. W trakcie pobytu w Mińsku Bolton odwiedził też miejsce pamięci „Jama”, gdzie znajduje się pomnik poświęcony ofiarom Holokaustu.

Jakie jest znaczenie wizyty dla stosunków Białorusi i USA?

Władze Białorusi liczą, że wizyta Boltona przyczyni się do całkowitego zniesienia amerykańskich sankcji, co pozwoli na rozwój stosunków gospodarczych, zwiększenie białoruskiego eksportu i amerykańskich inwestycji, przede wszystkim w rolnictwo i nowe technologie. W przyszłości oba państwa mogą być zainteresowane współpracą energetyczną, zwłaszcza jeśli ceny rosyjskich surowców dla Białorusi osiągną poziom wolnorynkowy. Poprzez zwiększanie kontaktów z USA oraz UE białoruskie władze starają się zmniejszyć zależność od Rosji.

Oficjalnie Rosja uznała wizytę Boltona w Mińsku za wewnętrzną sprawę Białorusi. Uważa go jednak za jednego z promotorów kolorowych rewolucji na obszarze posowieckim, a poprawa relacji amerykańsko-białoruskich wzbudza rosyjską nieufność i obawy.

Jakie jest znaczenie wizyty dla Polski i UE? Zapewnienia Boltona o wsparciu białoruskiej niepodległości oraz konieczności zwiększenia bezpieczeństwa w Europie Środkowej i Wschodniej są zgodne z polską i unijną polityką wobec Białorusi. Bolton najpewniej tłumaczył również sens rozmieszczenia w Polsce dodatkowych sił amerykańskich. Ewentualny rozwój białorusko-amerykańskiej współpracy energetycznej będzie korzystny dla Polski, której infrastrukturę energetyczną Białoruś może wykorzystać przy sprowadzaniu surowców. Jednocześnie próby prowadzenia przez Białoruś niezależnej polityki zagranicznej i gospodarczej mogą skłonić Rosję do zwiększenia nacisków na przyspieszenie procesów integracyjnych w ramach Państwa Związkowego. Może się to stać wyzwaniem dla unijnej polityki wobec Białorusi, której celem jest wzmocnienie niezależności tego kraju.