Nowy rosyjski program zbrojeniowy na lata 2018–2027 – znaczenie dla Polski i NATO
Jakie są priorytety programu?
Z zapowiedzi wynika, że zasadniczym celem programu zamówień zbrojeniowych będzie dalsza modernizacja strategicznych sił jądrowych i lotnictwa. Do służby (ze znacznym opóźnieniem w stosunku do pierwotnych planów) mają wejść zmodernizowane bombowce strategiczne dalekiego zasięgu Tu-160, okręty podwodne klasy Borej-A dysponujące pociskami balistycznymi Buława oraz ciężkie międzykontynentalne rakiety balistyczne Sarmata. Siły Powietrzno-Kosmiczne mają natomiast otrzymać nowe myśliwce piątej generacji Su-57 oraz śmigłowce Mi-28NM. Jednakże w programie nie uwzględniono prac nad nowymi typami uzbrojenia, a z wielu projektów – głównie dla sił lądowych, jak czołg Armata czy bojowy wóz piechoty Kurganiec-25 – zrezygnowano lub je zawieszono.
Jakie jest znaczenie militarne programu?
W porównaniu z planem przezbrojenia na lata 2011–2020 środki obecnie przeznaczone na ten cel są niemal o połowę mniejsze, przy czym poprzedni program, choć nie został w całości zrealizowany, zakończono przed czasem. W Rosji jest to częstą praktyką mającą m.in. utrudnić oszacowanie skali poniesionych kosztów. Znaczące zmniejszenie wydatków na nowe uzbrojenie związane jest z jednej strony z cięciami budżetowymi, a z drugiej z zaspokojeniem większości podstawowych potrzeb rosyjskich SZ. Dysponując znacznie mniejszymi środkami niż USA (w podstawowym budżecie Pentagonu w 2017 r. na zakupy sprzętu oraz badania i rozwój przeznaczono 180 mld dol.), Rosja zdecydowała się na rozwijanie już sprawdzonych projektów. Świadczy to o jej ograniczonych możliwościach, jeśli chodzi o udział w „wyścigu zbrojeń”.
Jakie jest znaczenie polityczne programu?
Decyzję o przyjęciu nowego planu przezbrojenia Putin ogłosił w trakcie swojej wizyty w fabryce produkującej silniki lotnicze w Ufie. Można ją zatem potraktować jako element kampanii prezydenckiej, zwłaszcza że Putin podkreślił znaczenie programu dla rosyjskiego przemysłu zbrojeniowego. Wpisuje się to też w kontekst propagandowych działań władz pokazujących siłę państwa rosyjskiego. Prawdopodobnie ogłoszenie rozpoczęcia nowego planu przezbrojenia jest też odpowiedzią na dokumenty opublikowane niedawno przez administrację amerykańską: Strategię bezpieczeństwa narodowego oraz Strategię obrony narodowej USA, uznające Rosję za jedno z głównych zagrożeń dla bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych.
Jakie jest znaczenie gospodarcze programu?
Program nie będzie miał dużego znaczenia gospodarczego. Rosyjski przemysł zbrojeniowy nadal zmaga się z problemami takimi jak brak nowoczesnych technologii (co częściowo jest wynikiem sankcji) i właściwie wykształconej kadry. Nie jest też źródłem transferu wiedzy do innych sektorów gospodarki, choć prezydent Putin zapowiedział, że firmy zbrojeniowe powinny zwiększyć udział w produkcji cywilnej. Rząd FR zdecydował, że za obsługę finansowo-kredytową przemysłu zbrojeniowego będzie odpowiadał Promswiazbank (będący dotąd bankiem komercyjnym), który w 2018 r. ma zostać dokapitalizowany i przejęty przez państwo. Ma to na celu skupienie „zatrutych” aktywów w jednej instytucji finansowej, co innym bankom pozwoli na uniknięcie sankcji.
Co program oznacza dla NATO?
Redukcja wydatków zbrojeniowych i wstrzymanie prac nad częścią projektów związanych z nowoczesnym uzbrojeniem nie oznacza zmniejszenia aktywności militarnej Rosji. Najlepszy sprzęt oraz jednostki wojskowe nadal będą operowały na zachodzie FR, a zwłaszcza w Zachodnim Okręgu Wojskowym. Tym samym rosyjska polityka pozostanie jednym z największych wyzwań dla państw Sojuszu, które powinny utrzymać swoją obecność wojskową na wschodniej flance. Biorąc pod uwagę rosyjskie priorytety, a więc rozwój i wzmacnianie sił nuklearnych oraz lotnictwa, NATO i państwa członkowskie powinny rozwijać swoje zdolności odstraszania i odpowiedzi przede wszystkim w tym zakresie. Inwestycje w pozostałe rodzaje uzbrojenia pozwolą natomiast na utrzymanie przewagi konwencjonalnej nad Rosją.