Jakie znaczenie miał szczyt V4 w Krakowie?

Szczyt był próbą podsumowania trzydziestu lat wielopłaszczyznowej współpracy państw Grupy Wyszehradzkiej i politycznym potwierdzeniem woli jej kontynuacji. Miał znaczenie nie tylko okolicznościowe – poprzednie oświadczenie szeroko definiujące cele ugrupowania zostało przyjęte przez premierów państw V4 pięć lat temu. Od tego czasu grupa nie zdołała utrzymać jedności w kilku ważnych kwestiach dotyczących polityki europejskiej, stanowiącej podstawę jej działań – np. Polska i Węgry blokowały przyjęcie mechanizmu warunkowości (tzw. pieniądze za praworządność) do nowego wieloletniego budżetu UE. V4 była również podzielona w sprawach polityki zagranicznej, m.in. stosunku do wschodniego sąsiedztwa UE. Sukcesem szczytu jest zatem przyjęcie deklaracji, w której V4 nie tylko nie zrezygnowała z żadnego z dotychczasowych obszarów współpracy, lecz także postawiła przed sobą nowe wyzwania, np. walkę ze skutkami pandemii.

Co oznacza obecność przewodniczącego Rady Europejskiej na szczycie V4?

Udział Charles'a Michela w szczycie był symbolicznym podkreśleniem unijnego wymiaru współpracy wyszehradzkiej, w sferze praktycznej zaś stał się okazją do konsultacji przed przyszłotygodniowym szczytem Rady Europejskiej. Rozmowy zdominował temat szczepień w UE, w odniesieniu do którego państwa V4 reprezentują odmienne podejście. Podczas gdy Węgry sprowadzają szczepionki m.in. z Rosji – pomimo braku ich zatwierdzenia przez Europejską Agencję Leków – a Czechy i Słowacja rozważają taki krok, Polska nie ma podobnych planów. Omówienie kwestii integracji państw Partnerstwa Wschodniego z UE (przed zaplanowaną na przyszły tydzień wizytą Michela w Gruzji i na Ukrainie) wskazuje z kolei na większe wyczulenie w Unii na konsultowanie spraw wschodnich po fiasku wizyty w Rosji wysokiego przedstawiciela ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Josepa Borrella.

Jakie kierunki rozwoju V4 wynikają z deklaracji rocznicowej?

Państwa V4 zaakcentowały, że współpraca będzie się odbywać – tak jak dotychczas – w obszarach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. Wynika z tego ostrożność w formułowaniu działań Grupy: deklaracja zawiera postulaty, jednak bez gradacji ważności. Większość planów dotyczy kooperacji w ramach UE, w tym m.in. pogłębiania jednolitego rynku w wymiarze społecznym i gospodarczym, transformacji energetycznej gospodarek – nie wykraczają jednak poza cele już sformułowane na szczeblu UE. Nowością wobec poprzednich deklaracji premierów jest powiązanie celów V4 i Inicjatywy Trójmorza w zakresie rozwoju infrastruktury, a także zamiar ścisłej współpracy w walce z pandemią COVID-19 i jej skutkami oraz w koordynowaniu zdolności reagowania kryzysowego. Państwa V4 mają też zwiększyć z 8 do 10 mln euro roczny budżet Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego.

O jakich ambicjach V4 świadczy wspólna deklaracja cyfrowa?

Przyjęcie dokumentu dotyczącego współpracy przy projektach cyfrowych jest próbą doprecyzowania treści deklaracji warszawskiej z 2017 r. Choć deklaracja cyfrowa – jak zapisano – „nie tworzy żadnych praw i obowiązków wynikających z prawa międzynarodowego i nie jest prawnie wykonalna”, zakłada m.in. ustanowienie mechanizmu konsultacji w sprawach cyfrowych. Jest także odpowiedzią na wzrost znaczenia transformacji cyfrowej w UE: w konkluzjach Rady Europejskiej z 1 października 2020 r. zalecono przeznaczenie na ten cel co najmniej 20% środków z Instrumentu na rzecz Odbudowy. W deklaracji dostrzeżono również znaczenie 5G, pomimo odmiennego podejścia państw V4 do rozbudowy jej sieci. Nowym motywem współpracy wyszehradzkiej może stać się branża gamingowa, która zyskała na znaczeniu podczas pandemii Covid-19 i która została omówiona w panelu kończącym szczyt premierów.