Jakie znaczenie ma XIX zjazd KPCh?

Zjazd rozpocznie zmiany w najwyższych gremiach kierowniczych rządzącej Chinami partii. Jest to jej najważniejszy organ decyzyjny, zwoływany przez Komitet Centralny (KC) raz na pięć lat. 2287 delegatów (ich wybór zakończył się 29 września) zatwierdzi raport z prac odchodzącego KC, wybierze nowy i wprowadzi zmiany w statucie partii. Wybrani zostaną też członkowie Centralnej Komisji Dyscypliny (CKD), instytucji, która przeprowadza zakrojoną na szeroką skalę kampanię antykorupcyjną – symbol rządów Xi Jinpinga. Skład tych gremiów (np. przynależność do partyjnych frakcji, związki z obecnym i poprzednimi przywódcami) i treść zmian w statucie pokażą, na ile Xi poszerzył swoje wpływy. Najważniejsze decyzje personalne zapadną jednak na I plenum KC, które odbędzie się tuż po zjeździe, ok. 25 października.

Jakie są okoliczności zjazdu?

Są odmienne od tych sprzed zjazdu w 2012 r. Wówczas trwały widoczne walki frakcyjne, których kulminacją było usunięcie z partii Bo Xilaia. Obecnie dostęp do informacji jest utrudniony, co wzmaga spekulacje o możliwych zmianach, ale zapobiega powstawaniu wrażenia chaosu i sporów wewnętrznych. Niemniej Xi konsekwentnie odmładza i wymienia kadry. Stanowiska tracą osoby kojarzone z poprzednimi przywódcami, Hu Jintao i Jiang Zeminem, a na których wybór obecny lider nie miał wpływu. Sun Zhengcai – do niedawna typowany na jednego z następców Xi – w lipcu stracił stanowisko szefa partii w Chongqingu, a we wrześniu został usunięty z KPCh. Trwa szybka promocja zaufanych współpracowników Xi, z pomięciem zwyczajowej ścieżki partyjnej kariery, np. szefem partii w Chongqingu został Chen Miner, a w Pekinie – Cai Qi.

Co się wydarzy na I plenum?

KC wybierze najściślejsze gremia decyzyjne: Biuro Polityczne (BP), Stały Komitet BP (SK), sekretarza generalnego (szefa KPCh), a także Centralną Komisję Wojskową (CKW). Nie ma wątpliwości, że szefem partii i CKW pozostanie Xi Jinping. Niewiadomą są składy BP i SK oraz liczba ich członków. Może dojść do złamania niepisanej zasady ograniczeń wiekowych, zgodnie z którą osoby powyżej 68 lat powinny przejść na emeryturę. Dotyczy ona 11 osób z obecnego 25-osobowego BP i 5 z 7-osobowego SK. Największe spekulacje dotyczą obecnego szefa CKD i członka BP i SK, Wang Qishana, który skończył 69 lat. Jest on bowiem zaufanym współpracownikiem Xi i twarzą kampanii antykorupcyjnej. Nie wiadomo również, czy członkami SK zostaną nowi szefowie partii w prowincjach i miastach, którzy nie byli dotychczas w BP.

Co chce osiągnąć Xi Jinping?

Xi chce zdobyć w partii i państwie pozycję podobną do tej, jaką mieli Mao Zedong i Deng Xiaoping – czyli rządzić praktycznie jednoosobowo. Odchodzi zatem od obowiązującej od czasów Hu zasady „kolektywnego przywództwa”, czego pierwszym sygnałem było zmniejszenie SK w 2012 r. z dziewięciu do siedmiu osób. Potwierdzeniem silnej pozycji Xi będzie wpisanie do statutu partii jego „teorii” już po pierwszej kadencji, a nie na zakończenie drugiej. Ponadto zostanie on wskazany z imienia i nazwiska – do tej pory dotyczyło to jedynie Mao i Denga. Będzie to także konsekwencja nadania mu w ub.r. tytułu partyjnego „rdzenia” (hexin). Wreszcie złamanie zasady ograniczeń wiekowych lub jej obejście (np. powierzenie funkcji państwowych zamiast partyjnych) oraz szybkie awanse do BP i SK zwolenników Xi Jinpinga bez odpowiednio długiego doświadczenia w prowincjach jako szefowie partii będą świadczyły o centralizacji władzy w  rękach Xi.

Co się zmieni w polityce Chin?

Dopiero analiza składu KC, BP i SK oraz decyzje i przebieg zjazdu i plenum (np. wydarzenia kuluarowe, treść raportu KC) pozwolą na ocenę ewentualnych zmian polityki w drugiej kadencji Xi Jinpinga. Jeżeli skonsoliduje on władzę, możliwe są złagodzenie kampanii antykorupcyjnej i koncentracja na reformach gospodarczych. Do tej pory zmiany w gospodarce postępowały wolno, prawdopodobnie z powodu oporu grup interesu. Natomiast w polityce zagranicznej można się spodziewać nowych pomysłów, np. na instytucje pod chińskim przywództwem. W ten sposób, wraz z inicjatywą Pasa i Szlaku, Chiny będą się starały promować własny model rozwoju (np. oparty o chińskie wartości), w tym polityki zagranicznej. Prawdopodobne jest dalsze ograniczanie autonomii Hongkongu i działania na rzecz zjednoczenia Tajwanu z ChRL.