Jednym z fundamentalnych wyzwań europejskiej polityki migracyjnej jest dostosowanie jej do różnorodności jaką charakteryzuje się przepływ osób na terenie Unii. To wniosek, do którego doszli eksperci zgromadzeni na polsko-norweskim seminarium, zorganizowanym w ramach projektu GoodGov. 

 

Obywatele Unii Europejskiej cieszą się prawem swobodnego przemieszczania się i podejmowania pracy w krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Inne zasady dotyczą jednak migrantów z państw trzecich. Kraje członkowskie same definiują ich liczbę, często zawierając  porozumienia dwustronne, starając się przyciągnąć najatrakcyjniejszych z ich punktu widzenia pracowników sezonowych czy tych wysoko wykwalifikowanych. Odpowiednich instrumentów wymaga też regulowanie krótkich pobytów w UE np. w celach turystycznych.

 

Choć obywatele Unii mają nieporównywalnie więcej swobód niż migrujący do niej obywatele państw trzecich, to bywa, iż nie posiadają oni dostępu do tych świadczeń integracyjnych, z których korzystają obywatele państw trzecich, takich jak nauka języka. To poważny deficyt jeśli wziąć pod uwagę skalę migracji długoterminowych i dynamikę zmian. Dotyczy to również największej grupy obcokrajowców w Norwegii, Polaków,  którzy decydują się tam osiedlić ze względu na wysokie koszty osobiste migracji cyrkulacyjnych. Innym problemem który można zauważyć zarówno w odniesieniu do polskiej diaspory w Norwegii, jak i w szerszym europejskim kontekście, jest praktyka funkcjonowania systemu przenoszenia przyznanych świadczeń między państwami – procedury bywają długie, a dostęp do informacji niewystarczający.

 

Niestety, większa mobilność to nie tylko korzyści dla gospodarki, ale też wyzwania dla bezpieczeństwa. Otwarte granice ułatwiają szybkie zmiany miejsca działalności przez zorganizowane grupy przestępcze oraz handel ludźmi. Dlatego też dynamicznie rozwija się współpraca państw w ramach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Pewnych dostosowań wymaga też wewnętrzna polityka każdego państwa, które staje się atrakcyjne dla wielu migrantów. Ze względu na różnice kulturowe czy inny poziom zaufania do państwa wśród dużych diaspor dochodzi do zjawiska „ukrytej przestępczości” - migranci nie zgłaszają przestępstw do odpowiednich organów.

 

Ostatnia część seminarium poświęcona była polskiej i norweskiej polityce wobec wschodnich sąsiadów, z którymi graniczą obydwa kraje.  Choć to południe Europy przyciąga więcej uwagi, migracje ze wschodu charakteryzują się większą dynamiką i w ich przypadku notuje się w o wiele niższym stopniu  nielegalne przekraczanie granicy.  Polska, po okresie zaostrzenia przepisów w celu dostosowania do wymogów członkostwa w strefie Schengen, wprowadziła bardziej otwartą politykę. Wielkim sukcesem zarówno dla Polski jak i Norwegii, było podpisanie porozumień o małym ruchu granicznym ze wschodnimi sąsiadami. Mimo ogólnie pozytywnej oceny, paneliści wskazywali na możliwość lepszego administrowania i wciąż nie w pełni wykorzystanego potencjału tych porozumień.  Jednak dziś, ze względu na sytuację na Ukrainie, zasadnicze znaczenie ma polityczny aspekt polityki wizowej prowadzonej przez Unię Europejską oraz kwestie bezpieczeństwa.

 

 

Publikacja powstała dzięki dofinansowaniu badań naukowych udzielonych w ramach programu Polsko—Norweska Współpraca Badawcza realizowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009-2014 w ramach Umowy nr Pol-Nor/202499/39/2013.