Od odstraszania do musicalu o NATO – czyli drugi dzień Warsaw Summit Experts’ Forum
 
Sobota była kolejnym dniem intelektualnego maratonu poświęconemu roli Sojuszu Północnoatlantyckiego. Namiot WSEF na błoniach Stadionu Narodowego w Warszawie  ponownie zgromadził kilkuset uczestników.
 
W przedpołudniowej dyskusji były relacje Sojuszu z Ukrainą i Gruzją. Tedo Dżaparidze, szef parlamentarnej komisji spraw zagranicznych Gruzji podkreślał, że dla tego kraju „głównym zadaniem w dziedzinie bezpieczeństwa jest bycie prawdziwym państwem prawa”. – UE i NATO powinny pomóc Gruzji stać się normalnie funkcjonującą demokracją – mówił. Ukraińska wicepremier ds. integracji europejskiej i euroatlantyckiej Ivana Klympusch- Tsintsadze mówiła z kolei o tym, że „Zachód powinien przestać szukać wymówek i w końcu podjąć strategiczną decyzję w sprawie Ukrainy”.
 
Wsparcie dla ukraińskich aspiracji uczestnicy Forum wyrazili owacją na stojąco dla gościa specjalnego – Nadiji Sawczenko. „Świat powinien cieszyć się harmonią i temu służy sojusz NATO, który nie może pozwalać na szaleństwa wojenne w Europie” – mówiła ukraińska nawigatorka, dziękując za pomoc dla Ukrainy. Porwana przez separatystów w 2014 r. w Donbasie Sawczenko niemal dwa lata spędziła w areszcie i została skazana na 22 lata więzienia za rzekomy współudział w zabiciu dwóch rosyjskich dziennikarzy podczas walk na południowym wschodzie Ukrainy. W maju została zwolniona, wymieniona na dwóch oficerów rosyjskiego wywiadu wojskowego GRU.
 
- Największym osiągnięciem Szczytu jest odmówienie Rosji prawa veta w sprawie rozmieszczania wojsk w regionie – mówił minister obrony narodowej Antoni Macierewicz w swoim przemówieniu, które poprzedziło debatę poświęconą właśnie relacjom z Rosją.
 
Uczestnicy tej dyskusji zastanawiali się nad optymalną postawą wobec tego państwa. Z jednej strony przestrzegano przed powrotem do „business as usual” dopóki Rosja nie wycofa się z łamania prawa międzynarodowego i podkreślano, że jej izolacja jest skutkiem jej własnych działań.  – W 2014 r. w Dumie zakładano, że Zachód pokrzyczy, pokrzyczy i się uspokoi. Nie możemy do tego dopuścić – mówił Przemysław Żurawski vel Grajewski.
Z drugiej jednak strony poważnym problemem jest brak przewidywalności połączony z brakiem komunikacji między Rosją a Zachodem. – W czasie zimnej wojny te relacje były wrogie, ale czytelne. Obie strony znały swoją agendę. Dzisiaj jest inaczej – mówił Dmitrij Trenin z Carnegie Centre. W tym kontekście podkreślano potrzebę komunikacji z Moskwą w ramach rady NATO-Rosja w celu zminimalizowania ryzyka.
 
Eksperci rozmawiali też o Bliskim Wschodzie i wyzwaniach i zagrożeniach na południu, zastanawiając się, czy „pokój jest możliwy” na południowej flance NATO. Odrębny panel poświęcono sytuacji w Afganistanie. Podczas warszawskiego Szczytu Sojusz zapowiedział przedłużenie misji w tym kraju poza 2016 r.
 
Drugi dzień obrad zakończył się dyskusją na temat przyszłości Sojuszu. W czasie niezwykle żywej debaty moderowanej przez Steve’a Clemonsa z Waszyngtonu, wymieniono szereg zadań, które stoją obecnie przed Sojuszem – od prewencyjnej obecności na Wschodzie, przez skuteczniejsze zwalczania propagandy po walkę z terroryzmem i radykalizmem religijnym na Bliskim Wschodzie. – Przyszłość NATO powinna polegać na zapewnianiu bezpieczeństwa zwykłym ludziom – mówił w czasie panelu Sławomir Dębski.
 
– Potrzebujemy musicalu o NATO – powiedziała na zakończenie pół żartem Karen Donfried szefowa German Marshall Fund. O tym, że problemy związane z „twardym” bezpieczeństwem i politycznym sojuszem członków NATO, intelektualne debaty związane z koncepcją jego funkcjonowania nie powinny być odległe i niezrozumiałe dla obywateli, mówiono w czasie spotkania w Warszawie wielokrotnie.
 
Uczestnicy WSEF uhonorowali odchodzącego na emeryturę Alexandra Vershbowa, zastępcę sekretarza generalnego Sojuszu. W przeddzień Szczytu NATO prezydent Andrzej Duda odznaczył Vershbowa Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi EP za „wybitne osiągnięcia w rozwijaniu międzynarodowej współpracy, za zasługi w umacnianiu bezpieczeństwa i obronności RP w ramach Sojuszu Północnoatlantyckiego”.
 
Pomysł zrealizowania konferencji eksperckiej w bezpośrednim sąsiedztwie samego szczytu okazał się strzałem w dziesiątkę. – W tym sensie było to forum pionierskie. Bliskość szczytu umożliwiła bezpośredni kontakt z jego uczestnikami, w tym głowami państw i z sekretarzem generalnym. Zapewniła impuls do debaty intelektualnej – mówi Sławomir Dębski, dyrektor PISM.
Polski Instytut Spraw Międzynarodowych we współpracy ze słowackim GLOBSEC był organizatorem Warsaw Summit Experts’ Forum. Partnerami tego przedsięwzięcia byli Atlantic Council, Centre for Strategic and International Studies i German Marshall Fund of the United States.

Fot. Marcin Wziontek, Szymon Kos