25 kwietnia 2013 r. Polski Instytut Spraw Międzynarodowych (PISM) we współpracy z Centre for European and North Atlantic Affairs (CENAA) zorganizował zamknięte seminarium pt. Regional Dynamics in the South Caucasus Region: Consequences for the EU and NATO.
Tematyka seminarium objęła kwestie bezpieczeństwa regionalnego na Kaukazie Południowym, modele współpracy Gruzji, Armenii i Azerbejdżanu z Sojuszem Północnoatlantyckim oraz politykę Unii Europejskiej i Grupy Wyszehradzkiej wobec państw regionu.

Uczestnicy seminarium zwrócili uwagę na postępującą militaryzację w regionie. Towarzyszą jej częste ćwiczenia wojskowe: m.in. w zeszłym roku Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym w Armenii, a w tym roku wspólne turecko-azerbejdżańskie w Azerbejdżanie. Biorąc pod uwagę stagnację procesu pokojowego w Górskim Karabachu, każdy incydent ze strony Armenii lub Azerbejdżanu może doprowadzić do ponownej eskalacji działań zbrojnych. W tym kontekście niepokojące są ormiańskie plany uruchomienia połączeń lotniczych ze stolicą separatystycznego regionu, uznawane w Baku za prowokację. Przedmiotem dyskusji była także kwestia obecności graczy spoza regionu na Kaukazie Południowym. Zwrócono uwagę na zmiany w polityce Rosji, Turcji i Iranu wobec Kaukazu Południowego. Podkreślono konieczność aktywizacji polityki UE i NATO wobec państw kaukaskich, gdyż w przeciwnym razie geopolityczną próżnię ponownie wypełni Rosja. Już teraz widoczna jest rosnąca aktywność rosyjskiej soft power w regionie. Oferta Rosji m.in. w postaci studiów w Moskwie jest szczególnie interesująca dla młodego pokolenia Gruzinów, Ormian i Azerów, którego pamięć nie sięga okresu radzieckiego. Jednocześnie strona rosyjska stara się przekonać elity państw kaukaskich, w tym zwłaszcza Gruzji, do idei zbliżenia z Rosją i rezygnacji z aspiracji euroatlantyckich.

Omówiono kwestię współpracy NATO z Gruzją po wycofaniu wojsk ISAF z Afganistanu po 2014 r. Zakończy ono ważny etap kooperacji armii gruzińskiej z partnerami z Sojuszu. Obecnie w misji ISAF służy ponad półtora tysiąca żołnierzy gruzińskich. Zgodzono się, że romantyczne podejście gruzińskiej elity politycznej do NATO zastępowane jest obecnie przez bardziej pragmatyczne myślenie o współpracy z Sojuszem.  Paneliści podkreślili jednak, że jej kontynuacja jest warunkiem koniecznym dalszych reform armii gruzińskiej. Postawiono także tezę, że Gruzja, otrzymując polityczną gwarancję członkostwa na szczycie NATO w Bukareszcie oraz określający techniczne warunki współpracy z Sojuszem plan IPAP, de facto uzyskała to samo, co gwarantuje plan działań na rzecz członkostwa MAP, mimo że formalnie nie uzyskała od Sojuszu tego ostatniego ze względu na sprzeciw Rosji. Uczestnicy spotkania zwrócili uwagę na wysokie oczekiwania Gruzji wobec społeczności euroatlantyckiej w kwestii zarówno wyników tegorocznego szczytu NATO w Budapeszcie, jak i listopadowego szczytu Partnerstwa Wschodniego w Wilnie. 

 W opinii uczestników seminarium unijny program Partnerstwa Wschodniego sprzyja zarówno zwiększeniu wiedzy o problemach Kaukazu wśród elit europejskich, jak i znajomości UE wśród elit kaukaskich. Jednocześnie jednak idea tego programu jest często błędnie rozumiana w krajach Kaukazu Południowego – nie jako narzędzie reform wewnętrznych, lecz wyłącznie jako wsparcie finansowe Unii dla państw kaukaskich. Paneliści zgodzili się co do fundamentalnego znaczenia kierowanej przez gen. Andrzeja Tyszkiewicza unijnej misji monitorującej w Gruzji (EUMM), która doprowadziła do zmniejszenia ryzyka ponownej eskalacji konfliktów w Abchazji i Osetii Południowej. Omówiono także politykę państw Grupy Wyszehradzkiej wobec regionu południowo-kaukaskiego. Paneliści zwrócili uwagę na szereg aspektów: wymiar bezpieczeństwa, sprawy gospodarcze oraz działania na rzecz demokratyzacji i poprawy sytuacji w zakresie praw człowieka. Zdaniem uczestników seminarium wspomniane elementy są obecne w różnym stopniu w polityce Czech, Polski, Słowacji i Węgier wobec Kaukazu Południowego.


 Opr.: Mariusz Podgórski, Konrad Zasztowt