5 grudnia 2012 r. Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, PISM, we współpracy z Ambasadą Finlandii zorganizował seminarium: Wymiar Północny jako model współpracy transgranicznej z Rosją? (Northern Dimension: A Model for Cross-border Cooperation with Russia?)

W roli panelistów wystąpili: Soili Mäkäläinen-Buhanist, Przedstawicielka Ministerstwa Spraw Zagranicznych Finlandii,   Gražina Šiaučiūnaitė , Eskpert z Sekretariatu Partnerstwa Wymiaru Północnego w Dziedzinie Transportu i Logistyki, Anna Dyner, Ekspert PISM, Marek Maciejowski, Kierownik Sekretariatu Partnerstwa Wymiaru Północnego w Dziedzinie Zdrowia i Opieki Społecznej(NDPHS), Katja Lahikainen, Dyrektor Instytutu Wymiaru Północnego oraz Jadwiga Rogoża, ekspert Ośrodka Studiów Wschodnich.  Spotkanie otworzyli ambasador Finlandii Jari Vilen oraz dyrektor PISM Marcin Zaborowski. Następnie krótkie przemówienie wygłosił były Minister Spraw Zagranicznych Finlandii Paavo Lipponen. Seminarium podsumowali: Soili Mäkäläinen-Buhanist  oraz ambasador Michał Czyż z Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP. Moderatorami spotkania byli analitycy PISM: Lidia Puka i  Jarosław Ćwiek-Karpowicz (PISM).

Celem konferencji było zarysowanie ram, organizacji i narzędzi współpracy oraz charakterystyka projektów prowadzonych w ramach Partnerstw Wymiaru Północnego - wspólnej polityki Unii Europejskiej, Rosji, Norwegii i Islandii - . a następnie zbadanie, czy model ten może być implementowany w regionach przygranicznych Polski i Obwodu Kaliningradzkiego. Punktem wyjścia dla dyskusji była zmiana uwarunkowań instytucjonalnych i gospodarczych w regionie oraz w Unii Europejskiej. a także podsumowanie dotychczasowych osiągnieć w ramach Wymiaru Północnego. Paneliści podkreślili, iż odniesione sukcesy, choć rozliczne, jak w dziedzinie ochrony środowiska, są mało znane. Jednocześnie dowodzą potencjału współpracy państw regionu basenu Morza Bałtyckiego. Szczególną uwagę zwrócono na szanse i wyzwania w dziedzinie ochrony środowiska, transportu i logistyki. Podkreślano, że w tych obszarach należy dążyć do wyrównania różnic między Rosją i Białorusią a resztą państw regionu. Równie ważnym tematem debaty była współpraca w dziedzinie tzw. wymiaru ludzkiego – zdrowia i dobrobytu społecznego oraz współpracy akademicko-eksperckiej wspierającej działanie Partnerstw Wymiaru Północnego. Eksperci podkreślili, iż państwa Północy coraz więcej uwagi poświęcają tym zagadnieniom, co niewątpliwie sprzyja ich dalszej integracji. Mimo tego nadal konieczny jest rozwój skuteczniejszych mechanizmów działania i sposobów implementacji przyjętych rozwiązań. Problem stanowi również kwestia pozyskiwania dofinansowania na realizację projektów.

W opinii panelistów, w regionie nadal bardzo silnie zaznaczają się obszary polityk, w których wyraźne widać konkurencyjne interesy międzypaństwowe. Są to m.in.: bezpieczeństwo energetyczne, oraz polityka państw regionu w stosunku do Rosji. Z punktu widzenia Polski, bardzo ważnym obszarem działań jest współpraca z Obwodem Kaliningradzkim. Rosnąca liczba organizacji pozarządowych, liberalizacja przepisów transgranicznych oraz wzrost wymiany handlowej otwierają Polsce nowe płaszczyzny dialogu z Rosją. Jednocześnie paneliści podkreślili, iż pomimo korzystnych zmian uwarunkowań społeczno-politycznych zachodzących w samym Obwodzie Kaliningradzkim, obszar ten jest traktowany instrumentalnie w polityce Rosji, m.in. w negocjacjach państwa z Unią Europejską. Podsumowując dyskusję, przedstawiciel MSZ Finlandii pokreśliła wolę rozwoju Wymiaru Północnego, przez intensyfikację udziału państw, w tym Polski. Przedstawiciel MSZ RP podkreślił potrzebę rozwijania unijnego wymiaru współpracy regionalnej, m.in.; przez rozwój Strategii UE dla Regionu Morza Bałtyckiego. 

Znacząca frekwencja i ożywiona debata świadczyły o rosnącym zainteresowaniu problematyką północnego wymiaru polskiej polityki zagranicznej i konieczności rozpowszechniania dobrych praktyk wypracowanych w dotychczasowej współpracy. Tematyka ta będzie przedmiotem prac w ramach PISM.

Opr.: Łukasz Cacko