Przemiany demokratyczne w Europie Centralnej: Wskazówki dla Ukrainy
17.09.2015, 00:00
17.09.2015, 00:00
„Przemiany demokratyczne były trudne, czasochłonne i rozpoczęły się na dużo wcześniej przed pojawieniem się dramatycznej zmiany oraz kontynuowane były jeszcze po jej nadejściu.” Oto główne wnioski z wywiadów ze światowymi liderami odpowiedzialnymi za transformacje swoich państw z reżimów autorytarnych na bardziej demokratyczne. Mimo że nie istnieje uniwersalny przepis na przemianę demokratyczną, to wspólne mianowniki z przeszłych doświadczeń oferują zasady, którymi można się kierować w wielu wypadkach. Przemiany demokratyczne są długim procesem, w którym warto działać stopniowo, jednak w odpowiednim momencie warto zadziałać stanowczo. Ważne jest budowanie optymistycznej wizji przyszłości, jak również koalicji między interesariuszami, takimi jak partie polityczne i ruchy społeczne. Spory społeczne powinny cechować się umiarem i muszą być pokojowe: Pokój to jedyna droga do zwycięstwa. Ponadto, pojawia się potrzeba legitymizacji: nowo napisana konstytucja musi być legitymizowana.

Polskie doświadczenie może być w pewnym stopniu pomocne dla Ukrainy. Jednak należy podkreślić, iż dzisiejsza sytuacja Ukrainy różni się od polskiej sytuacji z 1989 r. Główne różnice to m.in., jakość instytucji państwa, poziom zależności od Rosji, polityczne zaangażowanie liderów gospodarczych, mentalność społeczeństwa i poziom jednolitości państwa. Ukraina dodatkowo zmaga się z zagrożeniem ze strony Rosji, która nie chce, aby reformy UE odniosły sukces na Ukrainie. Brakuje również wystarczającego wsparcia świata zachodniego. Ukraina musi szybko przeprowadzić reformy, zachować jedność, pokazać wole przemiany i uniknąć stania się przedmiotem politycznej gry Rosji z Zachodem. Sukces przemiany wymaga połączenia legitymizacji i jakości klasy politycznej. Największym wyzwaniem jest usunięcie społeczno-gospodarczych struktur, poprzez które Kreml kontroluje Ukrainę i hamuję zachodzące tam zmiany.

Wydarzenie „Przemiany demokratyczne w Europie Centralnej: Wskazówki dla Ukrainy” odbyło się 17 września 2015 r. w siedzibie PISM, z udziałem instytutu International IDEA. Po przemówieniu powitalnym Anny Zielińskiej-Rakowicz, pełniącej obowiązki dyrektora PISM, książka „Przemiany demokratyczne. Rozmowy ze Światowymi Liderami” została zaprezentowana przez Abrahama F. Lowenthal, Prof. Em. Uniwesytetu Południowej Kalifornii; wykładowcy, The Brookings Institute. Następnie odbyła się debata z udziałem: Sergio Bitarem, senatorem i byłym chilijskim ministrem, starszym wykładowcą, the Inter-American Dialgue, Aleksandrem Kwaśniewskim, byłym Prezydentem RP, Adamem Danielem Rotfeldem, byłym minister spraw zagranicznych RP, Pawłem Zalewskim, byłym posłem Parlamentu Europejskiego. Debatę poprowadził Jarosław Ćwiek-Karpowicz, kierownika Biura Badań i Analiz PISM. 

fot. A. Żebrowska