in cooperation with

Prospects for EU-Latin America Relations

amid the COVID-19 Pandemic

Wirtualna konferencja zorganizowana przez Polski Instytut Spraw Międzynarodowych (PISM) 2 lutego 2021 r. we współpracy z Argentyńską Radą Stosunków Międzynarodowych (CARI), Fundacją Getulio Vargasa (FGV) z Brazylii oraz Meksykańską Radą Stosunków Międzynarodowych (COMEXI) była poświęcona kwestii kierunków rozwoju stosunków Unii Europejskiej z Ameryką Łacińską i Karaibami (AŁK) w kontekście pandemii COVID-19. Pretekstem do wydarzenia był wzrost aktywności UE w ostatnich miesiącach w sprawie ożywienia stosunków obu regionów, w tym wirtualne spotkanie ministerialne UE-AŁK zorganizowane 14 grudnia podczas Prezydencji Niemiec w UE.

Spotkanie rozpoczęła Patrycja Sasnal, kierowniczka Biura Analiz PISM, która zwróciła uwagę na znaczenie Instytutu w analizie i promowaniu wiedzy nt. relacji UE i Polski z Ameryką Łacińską i problematyki tego regionu w polskiej debacie publicznej.

W części wystąpień otwierających Dorota Barys, wicedyrektorka Departamentu Ameryki w MSZ RP przedstawiła polską perspektywę nt. rozwoju relacji UE-AŁK.  Zwróciła uwagę, że wspólne inicjatywy UE tworzą możliwości rozwoju współpracy polsko-latynoamerykańskiej i Polska chce z nich korzystać. Podkreśliła, że UE powinna dążyć do poprawy swojej pozycji w Ameryce Łacińskiej, a największe atuty Unii poza więziami ekonomicznymi to wiarygodność i „wartość dodana” jaką oferuje.

 W drugim wystąpieniu otwierającym Adrián Bonilla – dyrektor wykonawczy Fundacji UE-AŁK odniósł się do negatywnych skutków jakie wywołała pandemia COVID-19. Zaalarmował, że bez odpowiednich środków zaradczych może się odrodzić system wykluczenia społecznego – powiększą się wskaźniki ubóstwa oraz osłabią mechanizmy, które w poprzednich dwóch dekadach  pozwoliły na zwiększenie dostępu do takich usług publicznych jak edukacja, służba zdrowia i podstawowa infrastruktura.

Następnie odbyła się dyskusja panelowa moderowana przez Damiana Wnukowskiego – koordynatora grupy Azja i Pacyfik PISM z udziałem przedstawicieli czterech instytucji stojących za wydarzeniem.

Ambasador Ricardo Lagorio, sekretarz generalny CARI, zwrócił uwagę na dwa procesy charakteryzujące zmiany globalnej architektury instytucjonalnej: przesuwanie się władzy z zachodniej półkuli na wschodnią oraz wzmacnianie wymiaru społecznego i pozycji podmiotów niepaństwowych w stosunkach międzynarodowych. Jego zdaniem pandemia jest testem dla tych stosunków, a multilateralizm musi się opierać na współpracy szerokiego zakresu aktorów. Na tej podstawie negatywnie ocenił, że deklaracja ministerialna EU-LAC z grudnia 2020 r. dotyczy za bardzo kontaktów państw, a nie różnym rodzaju autorów niepaństwowych.

Ambasador Andrés Rozental, ambasador tytularny Meksyku i fundator COMEXI zwrócił uwagę na główne zmiany jakie nastąpiły od publikacji komunikatu UE ws. stosunków z AŁK w kwietniu 2019 r. Podkreślił, że UE i AŁK powinny określić które sfery mogą przynieść w dalszej perspektywie największe korzyści. Priorytetem w stosunkach obu regionów powinny być relacje gospodarcze, bo prowadzą do wzrostu i rozwoju kapitału ludzkiego. Kolejne ważne dziedziny to zmiany klimatyczne i ochrona środowiska oraz prawa człowieka i edukacja.

Klaus Stier, manager ds. stosunków międzynarodowych FGV odniósł się m.in. do problemu dostępu do szczepionek na COVID-19. Wskazał na dyplomację szczepionkową jako możliwy atut jaki UE może wykorzystać w zaangażowaniu z Ameryką Łacińską, ale zauważył, że takie starania może podkopać zjawisko nacjonalizmu szczepionkowego. Zwrócił uwagę na dwie możliwości wzmocnienia współpracy UE-AŁK: przyjęcie umowy UE-Mercosur i zaangażowanie na rzecz multilateralizmu. Dodał też, że każdy aktor spoza Ameryki Łacińskiej musi się liczyć z tym, że znaczenie Chin na tamtym obszarze będzie rosło.

Bartłomiej Znojek, analityk PISM podzielił się uwagami na temat znaczenia Ameryki Łacińskiej w polityce Polski. Zwrócił też uwagę na wyzwanie jakim będzie dla UE wzmacnianie atrakcyjności jako partnera AŁK, zwłaszcza względem Chin. Odnosząc się do ostatnich dokumentów unijnych nt. stosunków z AŁK prelegent zwrócił uwagę na ogólnikowe odniesienia do kwestii demokracji i na potrzebę włączenia problemu dezinformacji do współpracy obu regionów w dziedzinie cyfrowej. Postulował także, że potrzebne jest większe zaangażowanie Unii w przekonywanie decydentów i opinii publicznej w państwach członkowskich o mniejszych więziach z AŁK do korzyści płynących z bliższych relacji z regionem.

W sesji pytań i odpowiedzi prelegenci odnieśli się m.in. do kwestii więzi między UE i AŁK. Zwrócili też uwagę na możliwe zmiany w polityce USA wobec regionu podczas prezydentury Joego Bidena oraz kontekst związany z rosnącą pozycją Chin w regionie. Poruszony został także temat ratyfikacji umowy UE-Mercosur oraz źródeł atrakcyjności Unii dla jej partnerów w Ameryce Łacińskiej. Mówcy zgodzili się też co do tego, że potrzebna jest bliższa współpraca ośrodków analitycznych obu regionów, aby wspierać rozwój wzajemnej wiedzy i kontaktów unijno-latynoamerykańskich.

Po dyskusji panelowej swój komentarz wygłosił José Antonio Sanahuja – specjalny doradca ds. AŁK wysokiego przedstawiciela UE ds. zagranicznych i bezpieczeństwa, Josepa Borrella. Podkreślał, że odpowiedź na COIVD-19, transformacja ekologiczna i autonomia strategiczna to trzy ważne osie zmian w zaangażowaniu międzynarodowym UE. Prelegent wspomniał także o wyzwaniu jakie stoi na drodze do ratyfikacji umowy UE-Mercosur. Dążenie do autonomii strategicznej w relacjach UE z AŁK jego zdaniem ma oznaczać konstruktywne zaangażowanie oraz promocję elastycznych i skutecznych koalicji z wybranymi partnerami latynoamerykańskimi. Za tym powinien iść m.in. powrót do spotkań obu regionów na szczycie po ponad pięcioletniej przerwie od ostatniego tego typu spotkania.

Wydarzenie było dostępne na żywo w mediach społecznościowych PISM i jego zapis można obejrzeć pod następującym adresem:

https://www.youtube.com/watch?v=SmVkkIEFWvk

Agenda

Opening Remarks

• Patrycja Sasnal – Head of Research, Polish Institute of International Affairs (PISM)

Opening speeches

• Dorota Barys – Vice-Director, Department of the Americas, MFA, Poland
• Adrián Bonilla – Director, EU-LAC Foundation

Discussion

Main topics: What are the primary challenges arising from the COVID-19 pandemic in the development of EU-LAC relations? How do they affect the goals defined in the April 2019 EU Communication and the December 2020 EU-LAC Joint Communiqué? What opportunities for both regions could arise from the process of the post-pandemic recovery?

            Speakers:

• Ambassador Ricardo Lagorio – Ambassador of Argentina to the Russian Federation (2017‑2020), Secretary-General of the Argentine Council for International Relations (CARI)
• Ambassador Andrés Rozental – Eminent Ambassador of Mexico and Former Deputy Foreign Minister, Founding President of the Mexican Council on Foreign Relations (COMEXI)
• Klaus Stier – Manager for International Affairs, Getulio Vargas Foundation (FGV)
• Bartłomiej Znojek – Latin America analyst, Polish Institute of International Affairs (PISM)
  Moderator: Damian Wnukowski – Head of Asia-Pacific Programme, Polish Institute of International Affairs (PISM)

            Q&A Session

Comments

• José Antonio Sanahuja – Special Advisor for Latin America and Caribbean to EU High Representative Josep Borrell

Closing remarks

• Patrycja Sasnal – Head of Research, Polish Institute of International Affairs (PISM)