Prezentacja raportu: Turcja w procesie przemian - wnioski dla strategii UE
29.09.2017, 00:00
29.09.2017, 00:00
Polski Instytut Spraw Międzynarodowych zaprasza na prezentację raportu: Turcja w procesie przemian - wnioski dla strategii UE

Data czas i miejsce:
29 września 2017 (piątek) godz. 11:00-13:00
Polski Instytut Spraw Międzynarodowych
ul. Warecka 1a, Warszawa

Spotkanie poprzedziła minuta ciszy dla uczczenia śp. dr. Andrzeja Ananicza.
Karol Wasilewski przedstawił najważniejsze okoliczności powstania raportu:
  • Turcja znajduje się obecnie w okresie bardzo poważnych przemian. Ich kierunek i konsekwencje stanowią wyzwanie nie tylko dla tureckich decydentów, ale też dla Europy. 
  • Unię Europejską i Turcję łączy głęboka wspólnota interesów, ale niezbędne jest nadanie tym relacjom nowego kształtu (np. modelu współzależności lub transakcyjnego). Turcja jest już zniecierpliwiona „pukaniem do drzwi” Europy.
  • Rządząca Partia Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP) chce stworzyć „Nową Turcję” – silną, zdolną do kreowania polityki w regionie i będącą jednym z wielu „biegunów” w nowym ładzie światowym. AKP aktywnie redefiniuje turecki nacjonalizm, włączając weń więcej elementów islamistycznych.
  • W centrum tych zmian znajduje się prezydent Erdoğan, który chce skupić w swoich rękach jak największą władzę. Wykazuje się ogromnym pragmatyzmem i polityczną elastycznością, np. w kwestii sojuszy. Jednak tak znacząca koncentracja władzy przez jednego człowieka budzi niepewność co do trwałości stworzonego systemu. Stąd zasadne jest pytanie o formy ewentualnej sukcesji w przyszłości.
W dyskusji po prezentacji Mateusz Chudziak zwrócił uwagę na czynniki wewnętrzne (często błędnie interpretowane na Zachodzie), wpływające na opisywany w raporcie proces zmian. Podkreślił przemianę, jaka nastąpiła wśród tureckich elit państwowych w ostatnich latach, oraz ewolucję samej AKP. Przypomniał, że już wcześniej w tureckiej polityce występowały prądy konserwatywno-religijne, ale były one kontrolowane przez armię. Obecnie, z uwagi na obniżenie jej znaczenia przez AKP, kierunek przemian w Turcji jest dużo mniej przewidywalny.

Agnieszka Cianciara podjęła wątek relacji unijno-tureckich. Zwróciła uwagę na fakt, że UE nie jest pewna, jak powinna odbierać Turcję – czy wciąż jako potencjalnego kandydata, czy jako partnera strategicznego; czy ewentualna funkcjonalna współpraca powinna być równoległa z akcesją, czy powinna ją raczej zastąpić; oraz jaką zasadę warunkowości przyjąć. W tej chwili dialog unijno-turecki pozostaje mało dynamiczny (np. w kwestii renegocjacji unii celnej), a sytuacji nie poprawia też wroga Europie retoryka prezydenta Erdoğana.
Karol Wasilewski odniósł się także do obecnego w tureckiej myśli politycznej paradygmatu „neoosmanizmu”. Pojawił się on wraz z końcem zimnej wojny, kiedy Turcja szukała swojego miejsca w świecie. Autor raportu zwrócił też uwagę na sytuację międzynarodową: wpływ brexitu na relacje UE–Turcja, rolę NATO, a także „globalne” ambicje samej Turcji.

W sesji Q&A padły pytania m.in.: o analogie do sytuacji w Polsce, o możliwość przeistoczenia się Turcji w dyktaturę religijną, o szanse wystąpienia Turcji z NATO i o przyszłość jej relacji z regionalnymi graczami – Iranem, Arabią Saudyjską czy Rosją.