Polsko-włoski dialog strategiczny w stulecie nawiązania stosunków dyplomatycznych

Jakie występują różnice i podobieństwa w myśleniu i planowaniu strategicznym między Polską a Włochami? Znalezieniu odpowiedzi na to pytanie służyła współorganizowana przez PISM, Istituto Affari Internazionali (IAI) i Ambasadę Włoch w Warszawie konferencja pt. „Polsko-Włoski Dialog Strategiczny”. Odbyła się ona 17 października 2019 r. w Centrum Europejskim Natolin.

W związku z setną rocznicą nawiązania stosunków dyplomatycznych między obydwoma państwami konferencję rozpoczęto podsumowaniem strategicznych relacji polsko-włoskich w XX w. W dyskusji na ten temat uczestniczyli: prof. Marco Patricelli z Uniwersytetu Gabriele D’Annunzio w Pescarze – autor biografii rotmistrza Witolda Pileckiego, ambasador Krzysztof Strzałka – były konsul generalny RP w Mediolanie i znawca tematyki włoskiej, oraz dr Sławomir Dębski – dyrektor PISM.

Pozostałe panele były poświęcone stanowiskom Polski i Włoch ws. przyszłości integracji europejskiej, wspólnotowej polityki gospodarczej oraz relacji UE z innymi państwami. Ze strony włoskiej uczestniczyli w nich: gen. Vincenzo Camporini – były szef sztabu generalnego włoskiej armii, dr Fabrizio Botti – analityk IAI oraz banku Intesa Sanpaolo, oraz ambasador Stefano Stefanini – były przedstawiciel Włoch przy NATO. Polskimi panelistami byli analitycy PISM: dr Karolina Borońska-Hryniewiecka i dr Melchior Szczepanik oraz dr Adam Czerniak z Polityki Insight.

Jak może wyglądać przyszłość UE? Według gen. Camporiniego powinna powstać federacja europejska dysponująca własną armią. Jego zdaniem problemem UE jest to, że europejskiej „soft power” nie towarzyszy „hard power” zapewniająca wspólnocie bezpieczeństwo. Dr Borońska-Hryniewiecka z kolei zwróciła uwagę, że w wielu państwach członkowskich występuje kryzys zaufania do UE. Jego przezwyciężenie jest konieczne dla dalszej integracji. Działaniami budującymi identyfikację obywateli ze wspólnotą mogłyby być m.in. wprowadzenie edukacji europejskiej w szkołach i przedszkolach oraz ustanowienie świadczeń socjalnych na poziomie wspólnotowym.

Polskich i włoskich ekspertów różniło podejście do unijnej polityki oszczędności. Dr Botti postulował złagodzenie polityki fiskalnej UE. W jego przekonaniu zbyt restrykcyjnie prowadzona polityka oszczędności prowadzi do osłabienia wzrostu gospodarczego i wzmocnienia nastrojów eurosceptycznych wśród obywateli. Natomiast dr Czerniak podkreślał konieczność ograniczania deficytu budżetowego i długu publicznego w celu uniknięcia potężnych kryzysów gospodarczych. Jednocześnie obydwaj analitycy podkreślali potrzebę dalszej integracji w ramach strefy euro i utrzymania ważnej roli wspólnej polityki rolnej i polityki spójności w wieloletnich ramach finansowych UE na lata 2021–2027. Dr Czerniak stwierdził też, że przyjęcie wspólnej waluty przyniosłoby Polsce korzyści polityczne.

Największa rozbieżność między polskim i włoskim punktem widzenia dotyczyła relacji UE–Rosja. Ambasador Stefanini przekonywał o konieczności rozpoczęcia dialogu z tym państwem w celu uniemożliwienia zbliżenia rosyjsko-chińskiego. Jego zdaniem Rosja nie stanowi zagrożenia dla UE, a jej siła w dłuższej perspektywie będzie malała. Z kolei dr Szczepanik podkreślał, że aneksja Krymu i konflikt rosyjsko-ukraiński świadczą o istnieniu zagrożenia ze strony Rosji dla porządku międzynarodowego opartego na prawie. Jest ono szczególnie odczuwalne przez Polskę i republiki nadbałtyckie ze względu na ich negatywne doświadczenia historyczne. Eksperci zgodzili się jednak co do tego, że warunkiem rozpoczęcia jakiegokolwiek dialogu z Rosją jest wykonanie przez nią gestu świadczącego o woli wycofania się z agresywnej polityki zagranicznej. Obydwaj wyrazili też poparcie dla utrzymywania intensywnych więzi transatlantyckich i zaniepokojenie konfrontacyjnym nastawieniem obecnego prezydenta USA wobec UE.