Współpraca Chin i krajów Europy Środkowej i Wschodniej nabrała nowej dynamiki po wizycie premiera ChRL Wen Jiabao w Warszawie w kwietniu 2012 r. Spotkał się wówczas z  przywódcami 16 państw regionu i zaproponował nowe inicjatywy rozwoju współpracy  ramach nowego formatu 16+1. O tym, jak je skutecznie wdrażać oraz jakie są możliwości i wyzwania rozwoju współpracy gospodarczej, zwłaszcza polsko-chińskiej, dyskutowano podczas konferencji „China-Central & Eastern European Countries Economic Cooperation and High-Tech Park Development”, która odbyła się  11 czerwca 2014 r. w Szanghaju.

Spośród państw Europy Środkowej i Wschodniej Polska jest najważniejszym partnerem Chin. Jak podkreślali uczestnicy dyskusji, warunki do rozwoju relacji polsko-chińskich są wyjątkowo sprzyjające, nie tylko ze względu na istnienie bardzo dobrych mechanizmów konsultacyjnych, lecz także ze względu na chęć obu stron do pogłębiania  współpracy. Strona chińska zdaje sobie sprawę, że głównym problemem stosunków gospodarczych jest nierównowaga w wymianie handlowej, natomiast istnieje wola zarówno do zwiększenia importu polskich towarów, jak też zwiększenia obecności chińskich przedsiębiorstw w Polsce.

Z perspektywy chińskiej Polska jest coraz ważniejszym krajem w Unii Europejskiej, ale też atrakcyjnym partnerem gospodarczym. Głównym jej atutem jest położenie w centrum Europy, stabilność polityczna, dobra kondycja gospodarki, rosnące zainteresowanie rozwojem współpracy (potwierdzone strategicznym partnerstwem obu krajów). Dlatego firmy z Państwa Środka rozważają w swoich strategiach inwestycyjnych Polskę jako bazę produkcyjną na rynek europejski, przede wszystkim ze względu na znacznie niższe koszty, niż w krajach Europy Zachodniej. Sektorami szczególnie interesującymi dla chińskich przedsiębiorstw są rolnictwo, energia, infrastruktura i logistyka. Natomiast jedną z ważniejszych inicjatyw do realizacji w najbliższych latach jest utworzenie dla nich w Polsce specjalnej strefy przemysłowo-technologicznej.

Jest jednak szereg problemów, które utrudniają chińskim firmom zaangażowanie kapitałowe w naszym kraju. Wśród nich wymieniono niewystarczające przygotowanie do inwestycji w odmiennym środowisku regulacyjnym, różnice w kulturze biznesu i zarządzania, trudności w uzyskaniu zwolnień podatkowych, skomplikowany system ubiegania się o zamówienia publiczne czy problemy w uzyskaniu wiz pracowniczych oraz pozwoleń o  pracę. Z tych też powodów obecnie chińskie przedsiębiorstwa są bardziej zainteresowane ekspansją na innych rynkach, zwłaszcza w Azji Południowo-Wschodniej. Niemniej jednak, jak podkreślano istnieje duża wola polityczna po stronie chińskiej by rozwijać współpracę gospodarczą z Europą Środkową i Wschodnią, zwłaszcza z Polską, a rząd chiński dysponuje wieloma instrumentami wspierania takiej współpracy.

Konferencja „China-Central & Eastern European Countries Economic Cooperation and High-Tech Park Development” została zorganizowana przez Szanghajski Instytut Studiów Międzynarodowych (SIIS – Shanghai Institutes for International Studies) w ramach projektu "China-Central and Eastern Europe: Cooperation on Innovative Economy” realizowanego wspólnie przez SIIS i PISM. Projekt jest finansowany przez Fundusz Badawczy Chiny-Europa Środkowa i Wschodnia, działający przy Sekretariacie  ds. Współpracy Chiny-EŚW w chińskim MSZ, powołanego w ubiegłym roku jako realizacja jednej z propozycji tzw. „strategii 12 kroków” przedstawionej przez premiera Wen Jiabao. Uczestnikami konferencji byli eksperci PISM: Artur Gradziuk i Justyna Szczudlik-Tatar oraz chińscy eksperci z SIIS, Chińskiej Akademii Nauk Społecznych, Chińskiej Akademii Handlu Międzynarodowego i Współpracy Gospodarczej przy Ministerstwie Handlu ChRL, Uniwersytetu Tongji w Szanghaju, Szanghajskiego Uniwersytetu Biznesu i Ekonomii, Szanghajskiej Akademii Nauk Społecznych oraz Biura Sekretariatu ds. Współpracy Chiny – Europa Środkowa i Wschodnia przy MSZ ChRL.


Oprac. Artur Gradziuk