Współpraca transgraniczna między Polską a Czechami rozwija się w dobrym kierunku, chociaż zbyt powoli. Wniosek ten podzielają uczestnicy polsko-czeskiego okrągłego stołu, który zgromadził w PISM polityków, dyplomatów, przedsiębiorców, ekspertów, działaczy społecznych i dziennikarzy z obu krajów.

Licząca 796 km granica polsko-czeska jest najdłuższą granicą Polski i drugą – po niemieckiej – dla Czech. Podobny stopień rozwoju gospodarczego, bliskość kulturowa i językowa oraz wspólne wyzwania związane z infrastrukturą, edukacją czy turystyką mogłyby pozytywnie stymulować nie tylko relacje na pograniczu, ale również dialog między władzami centralnymi obu państw. Tymczasem możliwości, jakie oferuje tak długa granica, nie są do końca wykorzystane. Dlaczego? Uczestnicy seminarium zgodzili się, że głównie z tego powodu, iż pomimo zniesienia granicy fizycznej w wyniku przystąpieniu obu krajów do układu z Schengen, nadal istnieje widoczna granica mentalna, związana z wciąż żywymi uprzedzeniami historycznymi, a także społecznymi stereotypami oraz ogólnym brakiem wiedzy na temat historii i współczesności sąsiada. Wpływa ona nie tylko na relacje międzyludzkie, ale również trudności w porozumieniu się w sprawach infrastrukturalnych i gospodarczych.

Jednocześnie zgodzono się, że wyzwania dotyczące współczesnego dialogu transgranicznego nie są tak poważne, jak te z niedawnej przeszłości. Przypomniano, że za pięć lata oba kraje będą obchodzić stulecie wybuchu polsko-czechosłowackiej wojny o teren Śląska Cieszyńskiego (1919–1920), która była początkiem trwających przez całe dwudziestolecie międzywojenne waśni granicznych. To, że dzisiaj żadne – nawet najbardziej radykalne – siły polityczne w obu krajach nie wracają do tych zaszłości, pokazuje jak daleką i owocną drogę Polska i Czechy przeszły od tamtego czasu. Świadczy o tym również ilość pozytywnych przykładów współpracy transgranicznej. Coraz lepiej rozwijający się dialog samorządów, Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej TRITIA, Polsko-Czeski Program Operacyjny, lokalne inicjatywy społeczne czy edukacyjne – to tylko niektóre z nich.

Seminarium odbyło się 22 września 2014 r. w siedzibie PISM. Zostało ono zorganizowane w ramach projektu: Na granicy/Na hranici. PISM i AMO na rzecz polsko-czeskiej współpracy transgranicznej, współfinansowanego przez Departament Dyplomacji Publicznej i Kulturalnej Ministerstwa Spraw Zagranicznych w ramach konkursu „Forum Polsko-Czeskie: wspieranie rozwoju stosunków polsko-czeskich 2014”. Seminarium to trzeci – i ostatni – etap projektu. Pierwszym była wizyta studyjna analityków PISM i AMO w lipcu 2014 po głównych ośrodkach pogranicza. Drugim zaś – publikacje w formacie Strategic File i Policy Paper, poświęcone szansom i wyzwaniom polsko-czeskiej współpracy transgranicznej, opublikowana w językach polskim i czeskim. Koordynatorem projektu był Dariusz Kałan.

Oprac. Dariusz Kałan
Fot, PISM


Program konferencji

Vít Dostál V., Kałan D, Granica w czasach Schengen: szanse i wyzwania polsko-czeskiej współpracy transgranicznej, PISM Strategic File, 2014, nr 21 (57)


Projekt współfinansowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych w ramach konkursu „Forum Polsko-Czeskie 2014: wspieranie rozwoju stosunków polsko-czeskich 2014”