Polski Instytut Spraw Międzynarodowych patronem 14 Międzynarodowej Konferencji Praw Człowieka: Prawa człowieka między wojną a pokojem, organizowanej przez Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, II Wydział Prawa Uniwersytetu w Bari, Wydział Prawa Uniwersytetu Komeńskiego w Bratysławie oraz Wydział Prawa Uniwersytetu w Walencji. Konferencja odbyła się w Ostródzie w dniach 13-14 czerwca 2014 r.



Panel 1: Prawa człowieka w obliczu konfliktów zbrojnych i terrorystycznych

Pokój jest niezbędnym warunkiem realizacji i poszanowania praw człowieka. Niestety od  zarania dziejów towarzyszą ludzkości rozmaite konflikty zbrojne. Działania zbrojne stają się przyczyną łamania praw człowieka nie tylko w odniesieniu do żołnierzy i jeńców, ale również ludności cywilnej. Dzieje się tak pomimo uchwalania coraz liczniejszych uregulowań prawnomiędzynarodowych (np. konwencje haskie czy genewskie) czy też powoływania międzynarodowych instytucji mających chronić człowieka i jego prawa (m.in. ETPCz, Międzynarodowy Trybunał Karny) Istnieje zatem pilna potrzeba nie tylko dyskusji nad coraz lepszymi rozwiązaniami prawnymi i instytucjonalnymi mającymi chronić prawa człowieka, ale również dokonania oceny dotychczasowych działań chroniących człowieka w obliczu coraz liczniejszych konfliktów zbrojnych, terrorystycznych, ekonomicznych, etnicznych, religijnych czy kulturowych oraz kształtowania świadomości każdego człowieka co do potrzeby respektowania praw innych. 

Panel 2: Prawa człowieka a konflikty religijne, społeczne i kulturowe

Zarówno Europa, jak i cały świat, stały się wielokulturową przestrzenią, w której każdego dnia zderzeniu ulegają wartości różnych religii, wyznań, ras, kolorów skóry, czy też narodowości. Poczynając od braku tolerancji i akceptacji, dyskryminację aż po zjawisko rasizmu, każdego dnia dochodzi do konfliktów, których efektem jest łamania podstawowych praw i wolności człowieka. Pomimo wielu opracowań naukowych poświęconych tematyce konfliktów religijnych, społecznych i kulturowych, a także związanych z nimi naruszeń praw człowieka, wciąż pojawiają się nowe zjawiska związane z postępem i umiędzynarodowieniem rzeczywistości, w której  żyjemy.

Panel 3: Prawa człowieka w obliczu wojny ekonomicznej

Rywalizacja gospodarcza pomiędzy kontynentami i państwami prowadzi nieuchronnie do niewypowiedzianej wojny ekonomicznej. W konsekwencji utrwalają się dawne układy lub tworzą nowe uzależniania państw biedniejszych od silniejszych, lepiej rozwiniętych gospodarczo czy technologicznie. Kryzys gospodarczy ostatnich lat, wywołany głownie kryzysem wartości, i wynikające z niego ciągłe poszukiwanie oszczędności doprowadza do pogarszania się warunków życiowych obywateli całego świata. Ograniczana jest pomoc dla obywateli w kolejnych obszarach życia, takich jak służba zdrowia, edukacja czy świadczenia rentowo-emerytalne. Działania te prowadzą do naruszeń podstawowych praw i wolności człowieka. Wojna ekonomiczna przybiera charakter globalny i przybiera coraz to nowsze oblicza, w tym o charakterze terrorystycznym. Przeprowadzane są ataki na rynki finansowe, systemy bankowe czy informacji, które pozostając poza świadomością przeciętnego obywatela, wywierają negatywny wpływ na sytuację ekonomiczną całego państwa. Przykładem takich działań może być Argentyna. W ramach panelu zachęcamy do podjęcia dyskusji o tym czym jest niekontrolowana rywalizacja (wojna) ekonomiczna i jakie oblicza może przybrać, a także jaki może mieć wpływ na prawa człowieka.

Panel 4: Praw człowieka w obliczu wojny o zasoby naturalne

Dostęp do surowców naturalnych staje się przyczyną konfliktów, zarówno zbrojnych jak i politycznych, pomiędzy państwami. Uzależnienie państw od dostaw zasobów naturalnych z innych krajów, doprowadza do naruszeń których skutkiem może być odcięcie dostaw strategicznych surowców, takich jak ropa naftowa czy gaz. W krajach posiadających bogate złoża surowców dochodzi do konfliktów wewnętrznych, których celem jest uzyskanie dostępu do nich. Niestety na konfliktach tych najbardziej cierpią mieszkańcy, którzy nie tylko doświadczają negatywnych skutków wydobycia, ale też stają się ofiarami powstałych na tym tle konfliktów. Świat staje także przed obliczem pojawiających się skutków zmian klimatu, w dużej mierze spowodowanych polityką energetyczną państw. Coraz więcej państw cierpi z tego powodu na brak dostępu do wody pitnej oraz tragiczne skutki ekstremalnych zjawisk pogodowych. Nierównoważony dostęp do zasobów naturalnych może stać się przyczyną kolejnego światowego konfliktu zbrojnego.

Panel 4: Prawa człowieka a konflikty prawne
Procesy globalizacyjne prowadzą m.in. do nakładania na siebie różnych systemów prawnych, często diametralnie różniących się od siebie, np. kontynentalny system prawa i prawo islamu. Zjawisko to nieuchronnie prowadzi do konfliktów prawnych pomiędzy obywatelami i państwami. Zmieniająca się rzeczywistość coraz częściej nie przystaje do często przestarzałych rozwiązań prawnych. Punktem konfliktu jest również nadprodukcja prawa, której efektem jest tworzenie zbyt dużej ilości przepisów sprzecznych ze sobą i niezrozumiałych dla adresata. Skutkiem takiego stanu rzeczy może być poczucie bezsilności obywateli i utrata zaufania do instytucji, jaką jest państwo. Istnieje pilna potrzeba dyskusji nad zmianami jakie zachodzą we współczesnych systemach prawnych w kontekście ochrony praw człowieka.