Jesienią 2012 r. Polski Instytut Spraw Międzynarodowych otrzymał Standard Grant Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego na realizację projektu „North-South Gas Corridor and the V4 Energy Security”. Partnerami PISM są: Hungarian Institute of International Affairs (Węgry), Central European Policy Institute (Słowacja) orazInternational Institute of Political Science of Masaryk University (Czechy).

Koordynatorem projektu jest Dariusz Kałan, analityk w programie Unia Europejska.

W ramach projektu w dniach 13-14 marca 2013 r. w Warszawie został zorganizowany okrągły stół z udziałem ekspertów i decydentów z krajów Grupy Wyszehradzkiej (V4), Chorwacji, Rumunii oraz przedstawiciela Komisji Europejskiej. Z kolei jesienią 2013 r. zostanie wydany raport, w którym autorzy zdefiniują uwarunkowania i interesy poszczególnych państw uczestniczących w projekcie Korytarza oraz na ich bazie wypracują rekomendacje dla rządów.

Zaproszenie PISM do udziału w okrągłym stole przyjęli m.in. Radek Benčík, wiceprezes czeskiego operatora systemów przesyłowych Net4Gas; József Sándor, dyrektor departamentu strategicznego węgierskiej spółki energetycznej MVM, Milan Sedláček, dyrektor departamentu strategicznego słowackiego operatora systemów przesyłowych Eustream, Kristián Takáč, były sekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki Słowacji, a także eksperci z think tanków z Rumunii i Chorwacji oraz ośrodków naukowych z Czech. Spotkanie otworzyła wicedyrektor PISM, Beata Wojna, a przemówienie wstępne wygłosiła Mónika Zsigri z Dyrekcji Generalnej ds. Energi Komisji Europejskiej, która wskazała szanse i zagrożenia dla Korytarza z perspektywy Brukseli.

Tematem pierwszej sesji było geopolityczne znaczenie Korytarza Gazowego Północ-Południe oraz konsekwencje jego powstania dla państw V4, ich najbliższego otoczenia, a także regionalnego rynku gazu. W swoich prezentacjach prezes Benčík i dyrektor Sándor zwracali uwagę na strategiczną wagę projektów rurociągu Gazela, łączącego Czechy z Nord Stream, oraz giełdy gazu w Budapeszcie (CEEGEX). Z kolei minister Takáč przedstawił scenariusze przyszłych relacji krajów V4 z Rosją po ich stopniowym uniezależnianiu się od dostaw surowców ze wschodu. W czasie dyskusji uczestnicy okrągłego stołu skupili się m.in. na roli państwa w sektorze gazowym V4. Szczególnie interesujące były uwagi prezesa Benčíka i dyrektora Sándora, czyli przedstawicieli dwu krajów, które prowadzą odmienną politykę w tej kwestii: w Czechach najważniejsze spółki gazowe znajdują się w rękach prywatnych, natomiast Węgry prowadzą konsekwentną politykę zwiększania wpływów państwa.

Przedmiotem drugiej sesji były aspekty techniczne i finansowe Korytarza. Paneliści zastanawiali się przede wszystkim, w jaki sposób na realizację projektu wpłynie kryzys gospodarczy. Zbigniew Dura z Departamentu Projektów Strategicznych Ministerstwa Skarbu RP mówił o polskich oczekiwaniach związanych z budową Korytarza oraz obecnym stanie terminalu LNG w Świnoujściu. András Deák, ekspert z Węgierskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych, zaprezentował różne możliwości wykorzystania interkonektora węgiersko-słowackiego, który zostanie otwarty w 2015 r. O spojrzeniu Słowacji na interkonektor, a także roli tego kraju w Korytarzu Północ-Południe mówił natomiast dyrektor Sedláček. W czasie debaty dyskutowano o lepszej integracji gazowej z Ukrainą, a także o modelu współpracy krajów V4: konkurencja czy kooperacja. Wszyscy paneliści podkreślali, że rozwój europejskiego rynku gazu spowoduje, że prędzej czy później V4 będzie musiało znaleźć złoty środek między nimi.

Ostatnia sesja była poświęcona krajom niewyszehradzkim, Chorwacji i Rumunii, których udział w projekcie Korytarza jest kluczowy. Ana Otilia Nuțu, ekspertka z Expert Forum w Bukareszcie, opowiedziała o rynku gazu w  Rumunii, z kolei Ana-Maria Boromisa, kierownik Biura Ekonomicznego i Polityki Międzynarodowej Instytutu Stosunków Międzynarodowych (IMO) w Zagrzebiu, omówiła bezpieczeństwo energetyczne Chorwacji. Okazało się, że oba kraje zmagają się z podobnymi problemami. Robert Zajdler, ekspert z Instytutu Sobieskiego, podkreślił potrzebę większej aktywności Polski na Bałkanach. Następnie paneliści dyskutowali, w jaki sposób oba kraje mogłyby zacieśnić współpracę z V4.

Conference North-South Gas Corridor- Programme