W dniach 11-12 lutego Polski Instytut Spraw Międzynarodowych we współpracy z Centrum Studiów Strategicznych (SAM) oraz Ambasadą Republiki Azerbejdżanu w Polsce zorganizował konferencję Azerbaijan and the EU: political dialogue, energy and security issues podzieloną na dwie części: otwartą debatę oraz seminarium eksperckie.  Głównym przedmiotem dyskusji były bieżące wyzwania stojące przez Azerbejdżanem i Unią Europejską w płaszczyznach współpracy politycznej, energetycznej, a także bezpieczeństwa międzynarodowego.

Pierwsza część debaty dotyczyła strategicznego partnerstwa UE i Azerbejdżanu w dziedzinie energetyki. Dokonano szerokiej analizy rynku gazu ziemnego w Europie oraz omówiono perspektywy przyszłego wzrostu zapotrzebowania na surowce energetyczne na rynkach unijnych oraz w regionie Bałkanów. Zaprezentowano szczegółowe dane dotyczące wydobycia gazu w Azerbejdżanie, proponowanych dróg przesyłu i projektów gazociągowych w kierunku Europy. Analitycy podkreślili kluczową rolę Południowego Korytarza Gazowego zarówno dla bezpieczeństwa energetycznego Europy, jak i dla dywersyfikacji tras eksportu gazu przez Azerbejdżan. Podkreślono znaczenie projektu gazociągu TANAP, który będzie finansowany przez stronę azerską i zastąpi promowany wcześniej przez UE projekt gazociągu Nabucco. Poruszone zostały także kwestie konkurencyjnych wobec azerskiego projektu tras przesyłu gazu na rynki europejskie (rosyjski South Stream) oraz innych źródeł surowca takich jak dostawy LNG, czy wydobycie gazu łupkowego.  

Następnie uczestnicy debaty skoncentrowali się na obecnym stanie stosunków Azerbejdżanu z Unią Europejską i geopolitycznym znaczeniu Kaukazu Południowego. Zdaniem ekspertów kwestia Górskiego Karabachu ma fundamentalny wpływ na kształt azerbejdżańskiej polityki zagranicznej, w tym na relacje rządu w Baku z Zachodem. Zaznaczono, że określenie „konflikt zamrożony” w przypadku sytuacji w Karabachu zafałszowuje rzeczywistość, gdyż regularnie dochodzi tam do wymiany ognia i ofiar śmiertelnych na linii kontaktu. Omawiając rolę aktorów zewnętrznych w regionie, zwrócono uwagę, że najbardziej zainteresowana utrzymaniem status quo jest Rosja, traktująca Kaukaz Południowy m.in. jako instrument polityki zagranicznej wobec Bliskiego Wschodu.  Podsumowując dyskusję, wyrażono przekonanie, że Polska może odegrać pozytywną rolę w rozwoju stosunków Unii Europejskiej z Azerbejdżanem, przekazując swoje doświadczenia transformacji gospodarczej i politycznej, a także być ważnym partnerem dla rządu w Baku jako członek NATO.

Drugiego dnia konferencji eksperci omówili wyzwania dla bezpieczeństwa regionalnego wynikające ze stagnacji procesu pokojowego mającego na celu rozwiązanie kwestii Górskiego Karabachu. Zwrócono uwagę na czynniki wpływające na bezpieczeństwo międzynarodowe Azerbejdżanu, takie jak rosnące zaangażowanie wojskowe Rosji w Armenii, pogorszenie stosunków azerbejdżańsko-irańskich, rywalizację rosyjsko-azerbejdżańską o rynki zbytu gazu ziemnego w Europie, oraz zmiany w polityce regionalnej Gruzji. W trakcie spotkania omówiono również socjologiczne uwarunkowania konfliktu karabaskiego oraz szanse na pojednanie azerbejdżańsko-ormiańskie nie tylko na poziomie elit politycznych, ale także społeczeństw.   

Opr.: Konrad Zasztowt