Strona główna Jak wzmacniać współpracę między NATO i Ukrainą bez członkostwa w Sojuszu?
Jak wzmacniać współpracę między NATO i Ukrainą bez członkostwa w Sojuszu?
02.10.2014, 00:00
02.10.2014, 00:00
Szczyt w Newport pokazał, że państwa NATO w najbliższej perspektywie nie będą gotowe do zaoferowania Ukrainie członkostwa w Sojuszu. Deklaracja szczytu walijskiego celowo omija wszelkie bezpośrednie odniesienia, które sugerowałyby taką możliwość. To czy Ukraina faktycznie zrezygnuje ze swojego pozablokowego statusu i będzie chciała zostać członkiem NATO również pozostaje kwestią otwartą.
Szczyt w Newport pokazał, że państwa NATO w najbliższej perspektywie nie będą gotowe do zaoferowania Ukrainie członkostwa w Sojuszu. Deklaracja szczytu walijskiego celowo omija wszelkie bezpośrednie odniesienia, które sugerowałyby taką możliwość. To czy Ukraina faktycznie zrezygnuje ze swojego pozablokowego statusu i będzie chciała zostać członkiem NATO również pozostaje kwestią otwartą. Nawet jeśli do tego dojdzie w najbliższej przyszłości nie będzie w stanie spełnić politycznych, ekonomicznych i wojskowych kryteriów członkostwa.

Brak perspektyw członkostwa w najbliższej perspektywie nie stoi jednak w sprzeczności z tym, by NATO poszukiwało sposobów na stopniowe poszerzenie zakresu współpracy z Ukrainą, co mogłoby służyć zwiększeniu wzajemnego bezpieczeństwa. Jest to szczególnie istotne w kontekście szerszych rozważań Sojuszu na temat zwiększenia bezpieczeństwa państw, które są partnerami NATO, a nie korzystają z gwarancji Artykułu 5.
NATO powinno wypracować długofalowy, wieloetapowy plan stopniowego wzmacniania współpracy wojskowej i politycznej z Ukrainą. Mógłby on obejmować następujące etapy, których realizacja zależałaby od woli politycznej obu stron:

  • kontynuacja dotychczasowego wsparcia politycznego oraz rozszerzenie dotychczasowej krótkoterminowej pomocy wojskowej Sojuszu w postaci dostaw nieśmiercionośnego i śmiercionośnego sprzętu wojskowego, co pomogłoby Ukrainie zakończyć obecny konflikt na najkorzystniejszych dla siebie warunkach. Równocześnie państwa NATO mogłyby poszerzyć zakres długofalowej pomocy służącej odbudowie ukraińskiego sektora obronnego (zarówno wojskowego, jak i cywilnego) w ramach Defence and Related Security Capacity Building Initiative, tak by Ukraina w samodzielny sposób mogła zapewnić sobie bezpieczeństwo w dłuższej perspektywie. W tym celu utworzone przez NATO cztery fundusze na reformę sektora obronnego Ukrainy powinny być znacząco doinwestowane,

  • Przeniesienie współpracy polityczno-wojskowej na wyższy poziom i pogłębienie zdolności do współdziałania poprzez wykorzystanie Inicjatywy Połączonych Sił (Connected Forces Initiative), Partnership Interoperability Initiative oraz współpracy w ramach sił szybkiej odpowiedzi (NATO Response Force) 

  • Stworzenie wspólnej brygady bułgarsko-rumuńsko-ukraińskiej, która pogłębiałaby współpracę Ukrainy z państwami NATO z basenu Morza Czarnego i podobnie jak formowana brygada polsko-litewsko-ukraińska ułatwiałaby współpracę w obszarach logistyki, dowodzenia, rozpoznania czy harmonizacji procedur. 

  • Osiągnięcie fińskiego i szwedzkiego  poziomu współpracy z NATO charakteryzującego się brakiem formalnych gwarancji, ale szeroką współpracą w obszarze bezpieczeństwa uwzględniającą m.in. umowy pozwalające na goszczenie sił zbrojnych państw NATO na ich terytorium (Host Nation Support), np. w ramach wspólnych ćwiczeń. 

  • Indywidualne gwarancje bezpieczeństwa wobec Ukrainy udzielone przez USA i Wielką Brytanię (jako wyraz odnowienia i skonkretyzowania zobowiązań wynikających z Memorandum Budapesztańskiego z 1994 r.). Mogłoby to stanowić podstawę dla tworzenia się „koalicji chętnych” udzielającej wojskowego i politycznego wsparcia Ukrainie. 

  • Wzmocnienie specjalnego statusu Ukrainy jako partnera NATO poprzez szersze wykorzystanie Rady NATO-Ukraina do prowadzenia konsultacji w sytuacji zagrożenia dla bezpieczeństwa Ukrainy. Analogicznie jak w przypadku konsultacji w ramach Art. 4 Traktatu Waszyngtońskiego, takie konsultacje mogłyby się odbyć na prośbę którejkolwiek ze stron i powinny być sygnałem, że kolejnym krokiem może być udzielenie Ukrainie znaczącego wsparcia-polityczno-wojskowego przez członków Sojuszu.