Jak wspierać europejskie aspiracje Ukrainy? - Szczyt think tanków w PISM
05.03.2014, 00:00
05.03.2014, 00:00
Euromajdan odniósł niezaprzeczalne zwycięstwo: Wiktora Janukowycza usunięto z urzędu, a poległych podczas walk na Majdanie – „Niebiańską Sotnię” – czci się jako bohaterów. Ale legalność nowego rządu jest kwestionowana nie tylko przez członków poprzednich władz Ukrainy, lecz także przez samych aktywistów Majdanu. Ukraińska gospodarka znajduje się zaś na skraju bankructwa, co stwarza zagrożenie dla całego społeczeństwa.
Euromajdan odniósł niezaprzeczalne zwycięstwo: Wiktora Janukowycza usunięto z urzędu, a poległych podczas walk na Majdanie – „Niebiańską Sotnię” – czci się jako bohaterów. Ale legalność nowego rządu jest kwestionowana nie tylko przez członków poprzednich władz Ukrainy, lecz także przez samych aktywistów Majdanu. Ukraińska gospodarka znajduje się zaś na skraju bankructwa, co stwarza zagrożenie dla całego społeczeństwa. Co więcej, obecność obcych wojsk na Krymie oznacza faktyczne podważenie integralności terytorialnej Ukrainy. To wszystko spowodowało konieczność przeprowadzenia dyskusji europejskich i amerykańskich ekspertów. 5 marca Polski Instytut Spraw Międzynarodowych zorganizował Szczyt think tanków na rzecz europejskiej Ukrainy. Jego uczestnicy, reprezentujący najważniejsze światowe instytucje analityczne, zaproponowali rozwiązania dotyczące reform politycznych, modernizacji gospodarczej i przyszłej geopolitycznej drogi dla Ukrainy. Szczyt współorganizowały z PISM Rada Atlantycka Stanów Zjednoczonych, Carnegie Europe i Komisja Europejska, a współfinansowała go Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności, w ramach programu podróży studyjnych do Polski, realizowanego przez Kolegium Europy Wschodniej we Wrocławiu.
Dyskutanci zastanawiali się nad perspektywą rozwoju wydarzeń na Ukrainie i nad wnioskami, do jakich może dojść społeczność międzynarodowa, rozważając stracone szanse tego kraju po wygranej pomarańczowej rewolucji. Omówiono zbliżające się wybory prezydenckie i pilną potrzebę zmian w konstytucji. Ważnym tematem dyskusji było zachowanie energii społecznej i aktywności obywatelskiej, którą pobudził Majdan. Szczególny nacisk położono na znaczenie i przyszłą rolę radykalnej prawicy, rodzącej się na ukraińskiej scenie politycznej.
Uczestnicy szczytu debatowali nad możliwymi zewnętrznymi i wewnętrznymi źródłami środków, niezbędnych dla ograniczenia ogromnego deficytu budżetowego Ukrainy. Podkreślano, że trzeba pilnie podjąć działania w celu wprowadzenia zmian systemowych, aby uniemożliwić nowej elicie politycznej sięgnięcie po stare schematy korupcyjne. Jednak reformy gospodarcze muszą być przeprowadzane ostrożnie, tak by obciążały przede wszystkim przedsiębiorstwa państwowe i wielki biznes, a nie zubożałą ludność.
Podczas ostatniego panelu rozważano możliwe działania UE i NATO. Uczestnicy wskazywali na potrzebę ponownego przeanalizowania konkretnych postanowień DCFTA, by umowa ta stała się  bardziej elastyczna. Burzliwą dyskusję wywołała kwestia roli NATO – rozważano różne warianty, od działań symbolicznych do akcji z udziałem wojska. Panowała ogólna zgoda, że debata na temat Ukrainy musi zostać umieszczona w ramach globalnych, a włączyć w nią należy też kraje takie jak Turcja i byłe republiki radzieckie. Jeśli chodzi o przyszłość Krymu, część uczestników wyrażała przekonanie, że półwysep jest już dla Ukrainy stracony, inni natomiast twierdzili, że może jeszcze wrócić pod kontrolę władz w Kijowie wskutek bardziej zdecydowanej zachodniej interwencji. Zgodzono się przy tym, że należy zwrócić szczególną uwagę na wschodnie i południowe regiony Ukrainy.

Anita Sobják, Piotr Kościński