Konferencja Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych i Chińskiej Akademii Nauk Społecznych

„How Belt & Road influences China-CEE relations? Opportunities and Challenges”.

Co się zmieniło w inicjatywnie „Pasa i Szlaku” po majowym forum w Pekinie? Jak ta inicjatywa wpływa na relacje ChRL z krajami Europy Środkowej oraz sam format 16+1? Czy zostanie on rozszerzony? Czy może zmarginalizowany? Jak do „Pasa i Szlaku” i 16+1 odnoszą się poszczególne państwa Europy Środkowej? Na te i inne pytania starali się odpowiedzieć uczestnicy zorganizowanej przez PISM i Chińską Akademię Nauk Społecznych konferencji „How Belt & Road influences China-CEE relations? Opportunities and Challenges”, która odbyła się 14 września w Warszawie.

Konferencję otworzył Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Marek Magierowski. W swoim wystąpieniu przedstawił stan relacji polsko-chińskich, koncentrując się na „wszechstronnym strategicznym partnerstwie”, który jest oparty na czterech filarach: regularnych kontaktach politycznych, wymiarze unijnym, subregionalnym (16+1) oraz współpracy władz lokalnych. Minister podkreślił udział Polski w „Pasie i Szlaku” i członkostwo w Azjatyckim Banku Inwestycji Infrastrukturalnych. Działania te wpisują się w realizację idei „connectivity”, która wymaga otwartości i przejrzystości projektów. Minister zaznaczył, że efektywna współpraca polsko-chińska i europejsko-chińska jest możliwa wówczas gdy relacje są oparte na partnerstwie i obustronnych korzyściach. 

Następnie uczestnicy konferencji – paneliści i goście z Chin oraz krajów Europy Środkowej – analizowali rezultaty forum „Pasa i Szlaku” w Pekinie, w tym możliwy wpływ tej inicjatywy na porządek międzynarodowy. Dyskutowano także o instrumentach finansowych dostępnych w ramach „Pasa i Szlaku” oraz o przyszłości formatu 16+1 pięć lat od jej powstania.  

Przebieg dyskusji pokazał różnice między ekspertami z Chin i Europy w ocenie doczasowych rezultatów „Pasa i Szlaku” i „16+1”. Strona europejska, która zasadniczo dostrzega szanse z uczestnictwa w obu inicjatywach, odczuwa jednak niedosyt. Jej zdaniem chińska oferta inwestycyjna i finansowa jest niedostosowana do potrzeb regionu. Co więcej, zapowiedzi składane przez stronę chińską np. podczas oficjalnych wizyt wysokiego szczebla nie zostały dotychczas zrealizowane. Chińscy eksperci wskazywali jednak, że obie inicjatywy należy postrzegać długoterminowo i nie oczekiwać szybkich rezultatów. Obecnie trwa proces dopracowywania szczegółów współpracy.

Eksperci europejscy zwracali także uwagę na możliwość wykorzystywania przez Chiny inicjatywy „Pasa i Szlaku” do modyfikacji porządku międzynarodowego - np. w kierunku chińskiej koncepcji Pax Americana czy Russkiego Miru. Chińscy uczestnicy podkreślali jednak, że celem flagowej inicjatywy przewodniczącego Xi Jinpinga nie jest zmiana porządku światowego a jedynie jego reforma. Dlatego chińskie działania nie powinny być postrzegane jako wyzwanie czy zagrożenie, a jako chiński wkład.  

W podsumowaniu obie strony uznały, że „Pas i Szlak” jest nadal w większym stopniu inicjatywą niż konkretnym programem działania, a format 16+1 użyteczną platformą ułatwiającą częste i regularne kontakty między Europą Środkową a Chinami.

Autor: Marcin Przychodniak (Analityk ds. Chin)